De Lugo a Madrid, pasando por Berlín e Seattle, Orlando Dees preséntase con letras pouco convencionais cantadas a guitarra e voz, tinguidas por melodías indie-folk. Logo de tocar a batería en diferentes grupos, o cantautor galego leva desde 2015 centrado en desenvolver o seu proxecto en solitario; así, na actualidade, ás cordas flamencas acompáñanlle un guitarra solista e un músico multiinstrumentista, Dees abarca agora percusión, ventos, sintetizadores e outros instrumentos.

O seu novo traballo, Origami (2020), que marca a cuarta referencia na súa discografía, naceu durante un confinamento «necesario logo de volver de Estados Unidos», dúas cancións gravadas artesanalmente que pechan un ano «con máis nubes que claros».

De Monforte de Lemos (Lugo) a Berlín, de batería en grupo a guitarra en solitario. Como pasa Orlando Díaz a ser Orlando Dees?

Orlando Díaz: «Sempre estiven ligado á escritura, mesmo cando tocaba a batería, con algún grupo tiven a liberdade de compoñer algunhas das letras.

En canto ao comezo do proxecto, déronse varias circunstancias. En Berlín tiven a sorte de tocar a batería con músicos excepcionalmente bos, pero cando falamos de tocar en grupo, non é fácil conectar con cada un dos compoñentes en canto á idea musical. Lembro entón unha ocasión en que un guitarra, e eu como batería, faciamos unha audición cun cantante e compositor. A conexión co solista foi unha marabilla, pero por algún motivo o líder desconfiou un pouco dos seus temas e terminou probando en solitario. Custoume crer que non quixese seguir adiante como grupo, pois persoalmente soaba fresco e moi agradable.

Se fago mención disto é porque realmente foi o momento no que decidín que, se quería contar algo, non ía se é posible facelo desde a banqueta. Así que, me colguei a guitarra e dediquei tempo a atopar o meu estilo; o meu traballo como mestre a tempo parcial permitiume o tempo libre suficiente para enfrascarme no proxecto».

Como describirías a túa voz? Considérala o teu elemento máis diferenciable?

Orlando: «Creo que me resultaría máis fácil dicirte o que pretendo con ela, que é filtrala e facer flutuacións o suficientemente agradables como para que poidas relaxarche ao escoitala. Céntrome moito en crear tensións diferentes coa guitarra, pero definitivamente diría que si é o elemento máis diferenciable».

Debutas con Los Monstruos del Lago (2016) gravado na capital alemá, pero con chiscos á túa terra natal, como ese “Licor Café”, cuxo videoclip chegou a ser finalista do Berlin Music Video Awards 2016 na categoría videoshop. Que supuxo para os teus inicios acadar este recoñecemento nun festival internacional?

Orlando: «Foi unha inxección de motivación, pois levaba moi pouco tempo baixo a pel de Orlando Dees. Cando me comunicaron que estaban a valorar que tocase en directo, me tremeron un pouco as pernas, pero finalmente decantáronse pola gañadora desa mesma categoría, Misha Cvijovic, unha pianista serbia cun percorrido xa importante».

O pasado marzo lanzastes o vídeo que acompaña a “El Circo de Junis”, corte incluído neste primeiro álbum; un fragmento adaptado do filme mudo francés Une Excursion Incohérente (1909). Por que publicalo agora? Cal é a relación entre a música e a imaxe?

Orlando: «Certamente, un pouco fóra de tempo. A verdade que, do mesmo xeito que con outros temas, quixen facer máis cousas no seu momento, pero a falta de recursos limítache un pouco. Un día pensei que quizais podería destacar a letra da canción da man dun elemento visual, para lograr así un impacto maior para a mente; púxenme a investigar e atopei algo que me fascinou en sintonía con “El Circo de Junis”.

Para min a relación reside na falta de límites que temos cara ao resto de seres vivos en xeral, en ocasións ata rozar o dantesco, como parte das secuencias que se mostran».

Dicías que Abierto Toda La Noche (2019) supoñía un «punto de inflexión na bagaxe dun proxecto de música independente», xusto o teu primeiro traballo con banda: Carlos Pérez (guitarra eléctrica) e Tomasito García (percusión). Que che empurrou a contar con eles? Que supuxo pasar de ser un a tres enriba das táboas e entre as catro paredes do estudio?

Orlando: «Levaba tempo buscando engadir texturas e ritmos aos temas, que só a guitarra ou baixo eléctrico xunto a uns efectos ou sintetizadores poden achegarte. Tiven a sorte de contar con dous músicos de alto nivel, o cal permitiu dar unha identidade sonora máis completa e perfilada no escenario. Ademais, esteticamente a proposta gañaba, pois os asistentes ao directo podían gozar do talento de Carlos, ou os ritmos imposibles de Tomás como multiinstrumentista, o cal non sería posible doutro xeito».

Os catro cortes de Abierto Toda La Noche «discorren por todas as estacións do ano ata chegar ao seu destino». Definirías este álbum como unha viaxe?

Orlando: «É unha maneira de dicilo, si. Noutros termos, foron moitos meses de ensaio para axustarse e facer de Orlando Dees un proxecto do que todos nos sentísemos protagonistas ao noso xeito. Esa viaxe trasladouse ao estudo, da man de Íñigo Leturia aos mandos, a colaboración de Juan Baños (teclista de Club do Río, entre outros) en “Jamás”, e Luis Soto e Pablo Ponz, batería e técnico de son respectivamente, cunha sesión nocturna para terminar con “La Mirona”».

Presentas o teu último traballo, Origami (2020), como «un EP de dúas cancións gravadas artesanalmente». Como discorreu o proceso creativo? E a gravación analóxica?

Orlando: «A guitarra e parte da letra viñeron da man, aínda que, esta vez, levou algo máis de tempo que o habitual finalizar ese bosquexo, pois sabía o que quería contar, pero non de que maneira e que tan explícito facelo.

Por motivos económicos, e tendo en conta a situación de pandemia, decidín organizar un pequeno estudio en casa, e dediqueime de cheo á gravación e mestura dos temas; a verdade que é todo un traballo cando pretendes un nivel de calidade aceptable. Durante unha semana investín unhas seis ou sete horas de media ao día, por sorte para min, puiden contar coa axuda de Leturia unha vez máis, quen me axudou coa edición e masterización para terminar co EP».

... e o rematas cun «a mente... a mente... lamentablemente. Cóidena»; a mente, concepto que xa aparecía en Karlova con aquel «música de viaxe para a mente». Que papel xoga ela nas túas composicións? Considérala un fío condutor entre os teus traballos?

Orlando: «Penso que a mente é a orixe e infinito de todo; da parte máis creativa e positiva para as ideas, pero tamén das rumiacións estériles e improdutivas que poden chegar a esgotarte. Sen ningunha dúbida, moi presente en case todos os temas».

Qué inspira as túas letras?

Orlando: «Preguntas existenciais, conflitos internos ou simples experiencias, a través das cales tento conectar cos oíntes. [Son] un xeito de dicir que ninguén debería sentirse só se sabe que alguén máis pasou ou pasa polo mesmo».

A peza instrumental de Origami é “Bornholmer (O Cómo Derribar Un Muro)”, nome dun dos pasos fronteirizos entre o Berlín Occidental e o Oriental entre 1961-1989, e o primeiro en abrirse aquela noite do 9 de novembro de 1989. Que muro, metaforicamente falando, pretendes derrubar nestes case seis minutos de canción?

Orlando: «Durante a primeira parte da miña estancia en Berlín tiña o domicilio a poucos metros camiñando desde o paso ao que fas referencia con certeza, o de Bornholmer. Marcoume moito este período de tempo pola liberdade de que gozaba entón, tanto económica como persoalmente; a mesma que me permitiu embarcarme nun proxecto musical e subirme a un escenario de forma independente.

“Origami” vén describir como se sente unha depresión ou, mellor dito, como a vivín eu, pois cada caso é diferente. Logo de algo máis dun ano para saír dela, e unha vez recuperada a fortaleza, pareceume unha boa oportunidade para compartilo de primeira man, e que mellor que a música para expresalo. Creo que aínda falta moito para deixar de lado o estigma social ao redor desta enfermidade, e darlle a visibilidade que, polo seu impacto e consecuencias sobre a saúde mental, se merece».

O teu labor, tanto en Alemaña como en España, xira arredor da educación, como docente de Educación Física e idiomas dentro e fóra da escola. Levas aspectos da música ás túas clases ou a mantés á marxe?

Orlando: «Non de xeito explícito, pero como parte duns valores e unha filosofía de vida para resolver conflitos, ás veces van un pouco da man. Con todo, a tinguidura máis lúgubre dalgunha das cancións, déixoa aí, nas cancións».

Para a BSO da película de The Batman (2021) sacaron unha versión remesturada e con maior instrumentación de “Something In The Way” de Nirvana, peza da que ti tamén fixeches unha cover. Non é un dos cortes máis populares de Nevermind (1991), que che levou a escollela?

Orlando: «Non tiña nin idea, a verdade, apúntomo! Levaba un tempo debullando ese tema e analizando a letra. Polo tempo pausado, e a marxe para xogar con voces aéreas e sintetizadores, decidinme a «facela miña».

Sempre quixen tocala en directo, pero cando te moves só, ou levas o xoguetiño de Ableton contigo ou o tes complicado para recrear o ambiente acadado no estudio».

Que atopariamos nun directo de Orlando Dees?

Orlando: «A día de hoxe, o xeito de acadar a atmosfera coa que me identifico viría da man da guitarra española cunha pequena reverb e algo de delay, e dous pedais de efectos para a voz, para alcanzar un pouco máis de profundidade nalgúns tramos do concerto. Doutra banda, espero poder incorporar a guitarra eléctrica e a caixa de ritmos co fin de romper un pouco a monotonía no directo en solitario, e darlle outra cor á música».

Agora, xa estreada e de cheo na nova normalidade ata novo aviso, como estás a afrontar a volta aos escenarios nun futuro próximo?

Orlando: «Se falamos de programar directos agora mesmo, sinto bastante incerteza respecto diso, pero non descarto levar a miña proposta a unha programación cultural noutro contexto. O certo é que me atrae moito a idea de tocar nalgún auditorio ou pequeno teatro, cunha capacidade de sala relativamente humilde, claro».

Na actualidade, que artista ou grupo galego nos recomendarías? Algún favorito que deberiamos coñecer?

Orlando: «A verdade que algúns dos grupos cos que atopo afinidade actualmente xa contan con certa bagaxe musical no circuíto independente. Gústame moito o estilo de grupos como  Mordem ou Néboa, e a proposta musical de Baiuca. Se falamos de grupos que xa non están en activo, destacaría a Violet Magic Cloud».

Se abrísemos a túa conta de Spotify, que escoitariamos? 100 % Sinceridade – 0 % Vergoña.

Orlando: «Charlie Cunningham, Radiohead, Low Roar, Explosions In The Sky, Jose Gonzalez, Patrick Watson ou Sigur Rós, entre outros, aínda que tamén poderías atopar listas de reprodución con artistas como Moderat, Massive Attack, Glass Animals ou Bomba Estéreo. E, en español, Jarabe de Palo ou Iván Ferreiro, por exemplo.

E, xa para terminar de espirme por completo, dentro do xénero máis comercial gústame moito como soa “Perdóame” de Pablo Alborán con Carminho; cousas do fado... [risos]».