Pianista, compositora e docente, María Mendoza é todo versatilidade na música, non en balde, gústalle achegar o seu estilo máis persoal e rockeiro a temas clásicos. Afirma que ten recordos tocando cando aínda non sabía ler, mostra da súa calidade interpretativa, a mesma que lle levou tocar en numerosos grupos de pop, rock ou folk, sen deixar de lado a súa faceta clásica, tanto en concertos de música de cámara como pianista acompañante. Logo de crear numerosos encargos de estilos moi diversos para series e curtametraxes de animación, onde consegue unir as súas dúas grandes paixóns: a música e o cinema, Mendoza dá o salto en solitario.

Con composicións que conforman unha máquina do tempo na que, como HG Wells, atravesa períodos históricos, mesturándoos a súa vontade, libremente, nun desafío de posibilidades sonoras, a viaxe musical que a pianista e compositora arrincaba hai catro anos con Intro (2016) e continuaba con Nova (2017), remata agora con Cronos (2020), terceiro traballo discográfico —que pecha a triloxía— no que cada unha das 16 pezas que o compoñen ten o seu reflexo no espello. Peza a peza, María Mendoza pon banda sonora a toda acción-reacción, porque do mesmo xeito que toca as teclas do piano, todo o que sube, baixa.

Vemos a María Mendoza sempre detrás do piano, as túas mans sobre as teclas; foi sempre este o teu instrumento de referencia? Lembras o teu primeiro contacto con este, ou outro, instrumento? E coa música en xeral?

María Mendoza: «O piano sempre estivo presente na miña vida. Veño dunha familia onde as mulleres aprendían a tocar o piano, reminiscencias daquela sociedade burguesa do século XIX. Miña nai fixo a carreira de piano, e a rematou cando eu era pequena; o piano era un máis da familia. Así que, realmente, non teño a sensación de ter escollido o instrumento, sempre estaba alí. Recordo a miña curiosidade por aquelas notas brancas e negras, subir á banqueta con dificultade cando aínda me colgaban os pés e mirar fascinada as partituras e querer descifrar esas grafías tan bonitas cando nin sequera sabía ler.

Pero de ter a opción de elixir instrumento con 8 anos, que é a idade mínima de acceso nos conservatorios hoxe en día, seguramente sería guitarrista ou percusionista».

Tras anos tocando música de outros compositores, e outros intérpretes tocando as túas composicións, hai catro anos que che arriscabas a debutar no mercado discográfico. Que che levou a publicar as túas composicións? En quen, ou onde, buscas inspiración á hora de compoñer?

María Mendoza: «Antes de decidir gravar o primeiro disco, Intro, acabei tocando de forma casual nun concerto do profesorado do Conservatorio de Ourense; de forma casual porque non me gusta tocar no Conservatorio, pero a vicedirectora insistiu: ‘toca algo, non tes algunha peza para piano?’.

Ata ese momento eu evitaba escribir para piano, quizais por non supoñer reto algún para min. Era demasiado doado; era obvio e porén demasiado cómodo. Unha compositora pianista terá que escribir para piano! Pero a verdade é que me gusta levar a contraria, escribir para instrumentos que non coñezo, arriscar, e levaba anos evitando compoñer pezas exclusivamente para o meu instrumento.
Para ese concerto fixen un arranxo para piano das ‘3 Cantigas’, baseadas nas Cantigas de Martin Códax, que escribira orixinalmente para órgano. Ese concerto foi gravado e cando escoitei a gravación non o podía crer… gustábame moitísimo.

Ese foi o detonante. Caín na conta que realmente non me gusta estar de espectadora da miña música; quero formar parte dela. E, xa que sei que serei durante moito más tempo ‘compositora morta’ que ‘compositora viva’, quero deixar as miñas obras gravadas por min mesma. Deixar unha testemuña non só das partituras escritas, que é importante, senón tamén unha testemuña sonora.

A inspiración atópoa en sentimentos, en paisaxes, en situacións, en recordos, en viaxes, en calquera tipo de experiencia. Por suposto, a mellor inspiración é ter un encargo, ou un obxectivo, e saber que tes que acabar esa obra nun determinado tempo».

O teu primeiro traballo en solitario, Intro (2016), recolle nove composicións orixinais para piano —das que sete están inspiradas en temas galegos— divididas en tres bloques diferenciados, segundo o estilo: antiga, tradicional e contemporánea. Como xurdiu a idea de estruturalo deste xeito e buscar inspiración nesas épocas?

María Mendoza: «Cando decidín reunir algunhas das miñas pezas para piano nun disco deime conta que tiña estilos moi diferentes, e a única forma que atopei de darlle sentido era separalas en bloques diferenciados. Non foron obras compostas expresamente para ese disco; realmente o disco foi unha recompilación de varias obras para piano que tiña ata o momento.

Encántame os sons doutras épocas, encántame facer viaxes no tempo e roubar melodías doutras épocas para darlles voz dun xeito distinto».

Este longo inclúe ‘Como queres que te ronde’, galardoado no concurso de composición Galician Folk Songs 2015, organizado polo compañeiro de profesión Javier Otero Neira. Que significou para ti este recoñecemento?

María Mendoza: «Ese recoñecemento supuxo moitísimo. Un profesor de composición díxome nunha ocasión que os concursos de composicións só os gañaban as obras escritas en linguaxes moi contemporáneas, algo que non é o meu caso; quizais por iso eu evitaba presentarme a este tipo de concursos. Pero o galardón no Galician Folk Songs 2015 abriu unha porta. Fixo que me atrevese a presentarme a concursos, cousa impensable para min anteriormente».

Para Intro confiaches nun crowdfunding a través de Verkami que pechaches con éxito. Que importancia cres que ten o micromecenado no actual mercado discográfico?

María Mendoza: «A venda de discos hoxe en día é practicamente inexistente. O micromecenado é unha ferramenta moi importante, xa que che permite ter a seguridade de que, cando sacas o disco, terás os gastos cubertos».

En Nova (2017), a túa segunda referencia, sorprendes con tres pezas electroacústicas onde piano e saxo tenor se mesturan xunto a sonoridades electrónicas. Que che levou a combinar aires clásicos con música electrónica? En que momento crees que se atopa a música clásica, cres que se está abrir a outros xéneros?

María Mendoza: «A principal característica da música clásica nos séculos XX e XXI é a súa gran heteroxeneidade, a gran diversidade de estilos. O estilo barroco durou uns 150 anos, agora é imposible imaxinar un mundo onde só se escoite un único estilo de música, incluso durante un só día.

A música clásica leva moitas décadas flirteando coa música electrónica, creando pezas electroacústicas moi interesantes. Eu non pretendo estar á vangarda, romper co anterior, nin innovar; son demasiado ‘tradicional’. Pero a música electrónica ofrece unhas posibilidades sonoras que me resultan moi atractivas, permíteme pintar con outras cores e crear uns ambientes imposibles de imaxinar con sons tradicionais».

Tamén escoitamos pezas baseadas en melodías tradicionais (valse, canto de seitura e xota) recollidas no Cancioneiro Popular da Provincia de Ourense (1997). Como é reinterpretar música tradicional nun instrumento para o que en principio non foi pensada? De que xeito se traslada, por exemplo, un canto de seitura, a través dos acordes do piano?

María Mendoza: «Encántame ‘roubar’ melodías tradicionais, melodías que foron transmitidas de forma oral a través do tempo e facerlles perrerías. Realmente o que máis me gusta é cambiar por completo a finalidade inicial da peza, por exemplo, convertendo unha peza que orixinalmente era alegre e destinada ao baile, nunha peza melancólica para piano. A melodía tradicional só me serve de fío do que tirar, a partir de aí, as obras son de nova creación.

Tamén é curioso como ás veces o tema tradicional parece loitar contra o novo, como se quixera facerse camiño e deixarse escoitar, por exemplo, en ‘Vals de lumière’, do disco Nova».

Para o bloque contemporáneo destes dous primeiros álbums, compuxeches pezas baixo a influencia de compositores como Philip Glass, Clint Mansell e Hans Zimmer. Por que estes autores en particular? Son o minimalismo e a música cinematográfica as túas principais referencias?

María Mendoza: «Para min, o cine é todo. É arte, é vida. Permíteme vivir todas as vidas que queira nunha soa. Dos traballos que máis diefruto son os audiovisuais, poñer música ás imaxes, facer que os sentimentos intuídos nas imaxes cobren vida.

O minimalismo é un estilo que me resulta interesante pola súa calidade hipnótica, polos seus debuxos musicais que funcionan como un mantra. E, aínda que pareza que non suceden grandes cambios, a música vai mutando pouco a pouco, sen que nos deamos conta.

Pero o minimalismo e a música cinematográfica non son as miñas principais referencias. Creo que o que máis levo dentro son á música clásica e o rock; poden parecer antagónicas, pero son totalmente compatibles no meu mundo interior. Como exemplo, con 17 anos tiña unha casete que escoitaba moitísimo, cos Sex Pistols por unha cara e Rachmaninov pola outra».

Vés de presentar o teu novo traballo discográfico, Cronos (2020), co que pechas a triloxía que abrías con Intro, unha volta ás orixes, ao terreal, ao noso planeta e aos seus sons e música. Como foi o proceso creativo, tanto a nivel melódico como compositivo? Que diferencias ou similitudes hai respecto aos seus precedentes?

María Mendoza: «Con Cronos precisaba pechar unha ferida. Gravei o disco anterior, Nova, demasiado rápido despois de ter compostos os temas, e decateime que necesitaba máis tempo para que estes maduraran. Non a nivel compositivo, porque é raro que cambie unha soa nota unha vez que dou por pechado un tema, senón a nivel interpretativo. Levo tres anos tocando eses temas en directo e sei que, neste momento, podería gravar moitísimo mellor algún deles.

Este disco é unha volta ao terreal, ás orixes, tras a viaxe no tempo de Intro e a viaxe no espazo de Nova. Esta volta ás orixes tradúcese na recuperación de catro pezas que escribín hai 18 anos, e que tiña completamente esquecidasno caixón (‘Preludio’, ‘Sebastian’, ‘Sarabanda’ e ‘Postludio’). Tamén quixen recuperar unha melodía renacentista que cantabamos cando estudaba Composición, na asignatura de Coro, ‘3 Morillas M’enamoran’; esta melodía aparece en dous temas de xeito totalmente distinto. Un deles, ‘Pequeño Vals de las 3 Morillas’, foi escrito durante o confinamento, así como ‘Ad-nabaras’.

Este confinamento deume o tempo que precisaba para pechar o disco; para compoñer os temas que xurdiron de xeito case espontáneo e poder estudar cunha rutina que non tiña no meu día a día anterior. De feito, o disco está gravado en dous momentos diferentes: a.C. (antes do confinamento, en xullo de 2019) e d.C. (despois do confinamento, en abril de 2020). O oínte terá que valorar se aprecia as diferenzas, no libreto do disco se especifica cal é cal; eu si que o fago, hai moita máis paz nas últimas gravacións».

Dis que cada unha das 16 pezas que compoñen Cronos ten o seu reflexo no seu espello, que procuran o equilibrio xirando sobre dous eixos: esquerda-dereita e arriba-abaixo. De que xeito se relacionan estas dúas ideas entre si? Como pasan estes conceptos abstractos ao pentagrama?

María Mendoza: «Tiña claro desde o principio o concepto do disco, esa dualidade de Cronos como personificación grega do tempo e da colleita, que me deu pé a crear as pezas de dúas en dúas, emparelladas, en vez de en bloques como nos discos anteriores. Cada parella ten unha relación distinta, que será o oínte o que terá que descubrir, ou vir aos meus concertos ou ler o libreto do disco, no que está explicado. Vou deixar o misterio no aire!

A orde no que aparecen os temas é unha viaxe que para min non ten sentido ordenados doutro xeito. Desde o ‘Preludio’, que abre o disco, composto hai 18 anos, ata o seu reflexo no espello, que é o último tema, ‘Postludio’, tamén composto daquela, que presento como unha baixada ao inferno. Antes de sacar o disco mandei por WhatsApp o ‘Postludio’ a un dos meus mellores amigos, e contestoume: ‘Creo que teño o móbil escangallado, porque se escoita rarísimo’. O seu móbil non estaba estragado, é que non creo que todo o mundo entenda a última peza».

Formas parte de The Tetas’ Van, banda feminina que, a través das súas divertidas versións en lingua galega, tenta transmitir, reivindicar e loitar contra as inxustizas. Como se retroalimentan estas dúas facetas de María Mendoza?

María Mendoza: «A miña vida está chea de contrastes que me axudan a atopar o equilibrio, así que non podo imaxinar non subir aos escenarios a berrar e saltar con The Tetas’ Van. E, por suposto, creo que é moi importante a creación de referentes femininos nos escenarios, tanto como teclista coas miñas compañeiras, como pianista en solitario, ou cando vou acompañada da actriz Nate Borrajo».

Logo do estado de emerxencia sanitaria provocada pola COVID-19, como estás a afrontar a volta aos escenarios nun futuro próximo?

María Mendoza: «Vou ser moi sincera, o que máis botei de menos neste confinamento foi saír a tocar. Nunca estiven tanto tempo parada na casa; son tremendamente activa e cústame ficar queda. Agora que teño o mes de xullo cheo de concertos, e vexo que chega, que está aí, dáme unha especie de vertixe, cústame saír de casa. Quero estar aquí cos meus, cos meus cans, o meu piano e a miña horta, que este ano está moi agradecida porque lle estou facendo todo o caso que merece».

Na actualidade, que artista o grupo galego nos recomendarías? Algún favorito que deberiamos coñecer?

María Mendoza: «Eu recomendaría o directo do grupo case enteiramente feminino Agoraphobia. Coincidimos tocando con elas nos seus principios e puiden velas o ano pasado; gústame moitísimo a evolución que tiveron».

Se abrísemos a túa conta de Spotify, que escoitariamos? 100% Sinceridade – 0% Vergoña.

María Mendoza: «Escoitariades o meu corazón aberto en canle».