A derradeira marea de Virandeira deixou na beira da nosa Ría a Chema Alonso (gaita), David Oitabén (frauta), Roberto González (guitarra), André Taboada (violín) e David Casal (bajo) quen, xunto a Iván Martínez (batería), fundan BATEA en 2020. Con esta nova formación, o grupo vigués delimita o seu son definitivamente cunha impecable fusión de gaita galega con rock; un son onde o instrumento se integra á perfección entre os acordes máis cañeiros e, ao mesmo tempo, destaca como protagonista.

Debutan con Tampoco somos los Rolling (2021) en abril, un longo de 12 temas instrumentais dos que boa parte deles foron compostos e producidos durante o confinamento. Ademais de estar dispoñible nas principais plataformas dixitais, o LP preséntase nun orixinal e comestible formato físico: unha lata de conserva que, cando a abres, descobres un USB en forma de mexillón coas pistas do disco.

 

 

 

BATEA confórmase en 2020, en plena pandemia. Dos seis compoñentes da banda, cinco formaron parte de Virandeira, grupo folk que nos deixou dous discos e un cento de actuacións na súa década enriba dos escenarios. Que vos empurrou a crear este novo proxecto conxunto?

David Casal: «Foi unha mestura de motivacións. Por unha banda, a paixón común polo rock con gaita, como así definira aos Wolfstone o seu violinista Duncan Chisholm. En Virandeira xa existira unha evolución cara a esa dirección, de feito o segundo disco non se chama Metamorfose (Inquedanzas Sonoras, 2015) por casualidade; daquela chegaron músicos que viñan do rock e xa se transformara en certa medida o son e o estilo, pero aínda faltaba camiño por percorrer.

Por outra, a afinidade persoal xogou un papel importante. Pasamos moito tempo xuntos por mor dos ensaios, concertos, gravacións... Cada un de nós valoramos o grupo humano que hai detrás e que, dalgún xeito, facilita un gran entendemento na parte musical.

E sobre todo a influencia de grupos internacionais como Wolfstone, Skerryvore ou Shooglenifty, propios das rexións celtas. Consideramos que é un espazo que está sen ocupar en Galicia; nós estamos moi motivados en contribuír a dar a coñecer un estilo que parece máis reservado a ser escoitado en Irlanda ou Escocia».

 

Foi o non foi a COVID-19 clave na decisión de disolver unha formación e crear outra? Confirmades ou negades?

Chema Alonso: «Sen dúbida foi un elemento catalizador. Nin nós mesmos temos claro en que momento finalizamos o proxecto de Virandeira! Non xurdiu de forma abrupta como pasa con algúns grupos; nalgún momento, entre finais de 2019 e principios de 2020, fixemos un punto e aparte case sen darnos de conta.

Coa marcha do noso anterior batería houbo unha etapa de distanciamento que a COVID acabou por dinamitar. Pero tamén nos trouxo moito tempo na casa para rebulir e pensar e, como comentaba David, as boas relacións persoais e a paixón musical común fixeron o resto.

Por Virandeira pasaron máis de 20 músicos ao longo dos anos, con motivacións moi distintas, e quixemos dar un final a esa etapa para comezar algo totalmente novo, aínda que dalgunha forma seguise a beber do noso pasado. Os que fomos quedando xa coqueteabamos coa idea dun proxecto como BATEA no seu día, e por fin chegou o momento».

 

 

Iván Martínez (batería, percusións), ti es «o novo» —por «novo» queremos dicir que non pasaches por Virandeira— como foi adaptarse á súa dinámica?

Iván Martínez: «Pois a verdade que foi moi fácil! Sentinme cómodo desde o primeiro día; eles xa estaban moi consolidados como grupo pola traxectoria anterior e atopeime cun proxecto moi sólido.

Non fixo falta moito tempo de adaptación; axiña conectamos e fixemos a preprodución do álbum, a gravación, a posta en marcha do formato e todo o que vén detrás. Non podería estar máis contento por como están a saír as cousas».

 

Pasamos de escoitar o folk fusión de Virandeira, unha mestura de estilos e xéneros, a un son máis definido, delimitado pola gaita galega e o rock. Foi esta, digamos, afinación, do voso son unha evolución natural ou máis unha revolución?

David Oitabén: «Penso que foi máis una evolución natural. A chegada de novos membros a Virandeira no seu momento, máis próximos ao rock, impulsounos nesta dirección.

Ben é certo que, aínda que a formación inicial de Virandeira de 2010 estaba máis preta ao tradicional, xa daquela había membros do grupo que fantasiaban con algo como BATEA. Incorporar a membros como Roberto (guitarra) ou Casal (baixo), ambos de influencia rock, e comezar camiñar xunto con xente máis próxima ao tradicional, terminou por levarnos de xeito natural ao que somos agora».

 

 

Á formación clásica dunha banda de rock, engadídeslle gaita, frauta e violín. Como acadades que estes tres instrumentos, máis propios doutros xéneros, soen tan cañeiros?

Roberto González: «O fundamental é deixar os complexos na casa; fuxir da ortodoxia, como dirían algúns. Realmente as bases musicais son as mesmas. Partimos das mesmas notas musicais que poden darse nunha guitarra, así que calquera tema da cultura rock pode ser adaptado a estes instrumentos.

Gaita, violín e frauta están facendo a función de vocalista dunha banda rock, principalmente a gaita. Os temas desenvólvense desde ese prisma; partimos dunha base rock que establece o escenario e ritmo para que os solistas de carácter máis tradicional fagan das súas. Ás veces poden ser melodías folk en consonancia coa base, outras son melodías que perfectamente poderían ser cantadas por calquera banda de rock».

 

Falemos de influencias, que non influencers, quen diriades que son as vosas referencias musicais? Algunha en particular que nos poida sorprender?

André Taboada: «É unha pregunta complicada porque somos seis músicos con influencias moi diversas. Seguramente aí radica unha das claves de BATEA: existen grupos comúns, pero se rascas por separado cadaquén ten os seus gustos moi particulares.

Para os máis folquis, xa falamos de grupos internacionais históricos como Wolfstone, Gwendal ou Shooglenifty, e podemos engadir outros máis actuais como Rura, Peatbog Faeries ou Treacherous Orchestra. Chema, o noso gaiteiro, é unha enciclopedia de coñecemento de música galega e celta e sempre nos está a mergullar en cousas novas. Moitos descoñeciamos algúns destes grupos, pero Chema fai un grande labor divulgador neste sentido.

En clave galega, Berrogüetto, Cristina Pato ou Anxo Lorenzo. Estes últimos pensamos que son dos mellores músicos a nivel galego e, posiblemente, deberían ter máis recoñecemento e repercusión. Temos tamén membros da banda moi influenciados por clásicos do rock internacional, como Rolling Stones, Led Zeppelin, Foo Fighters ou Pink Floyd.

Tamén hai moita influencia de rock español: Celtas Cortos, Mägo de Oz, Marea, Platero y Tú, Extremoduro ou Los Suaves, outro dos grandes grupos de rock que non tivo o recoñecemento a nivel estatal que se merece.

Falamos moito de música e escoitamos moita música xuntos que despois comentamos. Logo existen gustos máis particulares e auténticas rarezas; se atendes ben aos nosos temas pode que atopes ata influencias de rock xaponés ou do mundo dos videoxogos... aí queda a cousa!».

 

 

Debutades no mercado discográfico con Tampoco somos los Rolling (2021), un longo do que boa parte da súa composición e produción foi realizada durante o confinamento, cada un desde a súa casa. Ademais dos problemas de loxística obvios, ata que punto afectou a situación ao proceso creativo?

David Casal: «O confinamento foi decisivo; houbo moito tempo para pensar e para centrar o proxecto, tanto a nivel estético como compositivo. Tiñamos moito material e ideas nas que traballar que foron rescatadas do caixón, mentres que outros temas xurdiron da nada, como motivación da situación e das ganas de compoñer e tocar. Por sorte, hoxe en día contamos con medios técnicos cos que se pode colaborar na distancia.

A parte máis positiva da situación foi o tempo que tivemos para dedicarlle á composición e á definición detallada dos arranxos musicais».

 

 

Tampoco somos los Rolling... pero se é o primeiro disco! Por que escusarse xa no título?

Iván: «É unha frase que naceu como broma e rematou por converterse en mantra! En todos os grupos xorden diferencias nos criterios artísticos e musicais e, para nós, “tampouco somos os Rolling” é a forma de pechar un conflito con moito humor e retranca cando alguén se pon demasiado esixente; tamén para tomarse as cousas con filosofía cando non saen como agardabas.

Era como unha frase de descargo de responsabilidades para quen de repente se vía sobrepasado por algunha situación dentro do grupo. Agora segue a facer a mesma función, pero ao titular o álbum deste xeito xa a usamos para liquidar os temas cun sorriso e unha lembranza ao noso traballo. A verdade é que funciona moi ben como mantra e xa forma parte da nosa historia».

 

“Rock Tradi” é o voso single presentación... e a definición do voso estilo?

Roberto: «Penso que é difícil a definición dun estilo só por un tema; gústanos o traballo en conxunto de todo o disco. “Rock Tradi” compúxose no confinamento partindo dunha melodía de gaita con tinturas blues. Despois engadimos unha base rock a medio tempo cun ritmo moi marcado e, sobre iso, construímos todo o tema.

Poderíamos dicir que é un rock clásico ou tradicional no que se abren paso sen complexos os instrumentos tradicionais folk. Combinado co videoclip, si que dá unha mostra do que pode ofrecer BATEA».

 

 

As doce pezas que compoñen o LP son instrumentais; nalgún momento pensastes en engadirlle letra e voz a algunha das vosas composicións?

David Oitabén: «É unha cuestión que nos formulan moitas veces e, en ocasións, xurdiu o debate interno.

En principio non o temos en mente. Non sabemos o que pode pasar se no futuro xorde a opción de integrar un cantante con vocación de letrista. Os integrantes actuais somos instrumentistas e compositores, uns melómanos aos que nos encanta a idea de facer un proxecto netamente instrumental».

 

Escoitamos a versión rockeira de “Dark Reel”, orixinal do compositor e multiinstrumentista escocés Fraser Fifield. Por que escollestes esta peza en concreto?

Chema: «Rura xa fai unha versión deste tema e nós quixemos levalo un punto máis alá, no circuíto folk é unha canción sobradamente coñecida, pero quixémola achegar ao rock, ao noso estilo. Roberto (guitarra) aplicoulle a maxia nos arranxos e ao final quedou un tema con tinguiduras rock metal.

Coincididos cos amigos de Rura hai uns anos en Portugal, no Festival Ponte da Barca. Tivemos moi boa sintonía e á hora de lanzarnos con esta versión mesmo chegamos a compartila con eles. É un dos nosos grupos de cabeceira agora mesmo e o seu “Dark Reel” encántanos. Agardamos estar á altura deles e de Fraser Fifield!».

 

 

Un dos vosos temas, “Cachamuíña on Fire”, está dedicado á Reconquista de Vigo; un himno tipo Braveheart pero «en branco e vermello». Foi algo premeditado ou xurdiu durante o proceso de creación do disco?

Roberto: «Con premeditación e poñendo toda a intención. Quería asumir a composición dun tema épico que puidese servir de banda sonora para a cidade e, en concreto, á nosa celebración máis representativa: A Reconquista. Compuxen o tema co derrube da Porta Gamboa na miña cabeza, un dos momentos claves nas representacións da festa da Reconquista en Vigo. Ao final quedou un himno branco e vermello, como ben dis, unha homenaxe á cidade, ao propio Cachamuíña e ao espírito loitador de vigueses e viguesas».

Agora, como «supervigueses» que sodes, se tiverades que dedicarlle unha canción á unha personaxe ou símbolo da cidade, a quen elixiriades?

David Casal: «Penso que o temos claro! Amado por uns e odiado por outros, non deixa indiferente a ninguén: dedicariamos un tema a Abel Caballero. Xa no tema “Cachamuiña on Fire” fixémoslle un chisco —recuperando o seu famoso berro “música é luz” nas festas do Nadal— integrado co son da batalla inicial.

Curiosamente nunca ninguén nos ten dito nada, malia que para nós se escoita cunha nitidez ineludible. Queda como un easter egg para os máis atentos. En calquera caso, é outro pequeno chisco que facemos con todo o cariño á nosa cidade».

 

 

 

 

A vosa orixinal e comestible Edición en Conserva de Tampoco somos los Rolling preséntase nunha lata de conserva que, cando a abres, descobres un USB en forma de mexillón coas pistas do disco. Por que apostar polo formato físico, e un tan elaborado, nuns tempos onde o consumo dixital de música é protagonista?

André: «Somos uns románticos. Temos todos os temas en plataformas dixitais, pero o formato físico ten algo especial para os músicos; a estética, o deseño, abrilo, sentilo nas mans... Ter algo tanxible que presenta o teu traballo musical de maneira sólida e real.

Dito isto, somos conscientes de que o formato físico está nun momento delicado, polo que démoslle voltas á cabeza para ofrecer unha presentación orixinal, rechamante e que supuxese unha experiencia en si mesma. É unha marabilla ver as caras da xente cando se enfrontan por vez primeira á nosa lata, ábrena, descobren o interior...

Ademais, apostamos pola autoedición e distribución directa e de proximidade. A maior parte dos discos véndense nos concertos; moita xente mércao para apoiar ao grupo e de paso ter un recordo. Parécenos que o formato físico tamén é unha forma de establecer unha complicidade entre artista e público, porque estás levando para a casa o noso traballo, literalmente».

 

 

A portada e contraportada da lata representan esa fusión de tradición e vangarda, a mestura do traxe de galega con zapas ou o signo dos cornos. De quen foi a idea?

Iván: «Posiblemente querería permanecer no anonimato... O responsable é o noso home de comunicación e márketing e violinista do grupo: André Taboada. Presentounos varias ideas e, finalmente, decantámonos por esta combinación que nunha soa imaxe reflicte o que somos. Contén moitos detalles da nosa idiosincrasia e cultura onde teñen cabida moitas realidades».

 

Presentastes o disco na casa, como parte da programación do Festival TerraCeo no Auditorio Mar de Vigo. Logo de tantos meses, como foi a volta aos escenarios? Como sentistes esta «nova normalidade» da música en directo, aínda con restricións de capacidade, protocolos, máscaras...?

David Oitabén: «Foi como a primeira vez, con nervios, ilusión e moitas ganas. Tiñamos a necesidade vital de recuperar o contacto coa xente, liberarnos de tanta tensión e culminar todo o proceso de gravación cunha presentación en condicións, na nosa cidade e nun escenario excepcional. Un auténtico luxo que temos que agradecer ao Concello de Vigo, pola súa aposta de combinar artistas locais na programación das festas da cidade, algo que se botaba en falla e deu aire fresco á actividade cultural de Vigo.

En canto á nova normalidade… con resignación. Sempre hai tensións e medos por parte do público, por iso valoramos como excepcional a resposta dos espectadores malia as condicións. Agardamos que sexa algo que ano que vén quede para o recordo! Botamos de menos a liberdade de movemento, vernos as caras, ver á xente saltar e poder gozar ao cento por cento».

 

Ademais de folk, rock e lume, que poderemos agardar dun concerto de Batea? Algunha vindeira data que podades desvelar?

Chema: «Xa temos unhas cantas datas confirmadas e van chegar máis! O 8 de outubro tocamos no Grove, nas Xornadas Marisqueiras, e a partir de aí iniciaremos unha xira por salas: SalaSon (Cangas, 31 de outubro), Sala Rebullón (Mos, 20 de novembro), La Fábrica de Chocolate (11 de decembro, Vigo), Clavicémbalo (12 de febreiro, Lugo).

Agora que parece que están a reducir restricións non imos deixar pasar a oportunidade de amosar o noso traballo e atoparnos de novo co directo de sala».

 

 

Xa por curiosidade! Si, as bateas son xa «parte» da paisaxe marítima das Rías Baixas, pero por que Batea (e non, poñamos... Percebe, por exemplo)?

André: «Porque é algo noso, auténtico, revolucionario no seu momento, cento por cento da Ría... e porque soaba incrible como nome de grupo».

 

Na actualidade, que artista ou grupo galego nos recomendariades? Algún favorito que deberiamos coñecer?

BATEA: «Os Vacalouras. Se non vos coñecedes, xa estades tardando!».

 

Se abrísemos a túa conta persoal de Spotify, que escoitariamos? 100% Sinceridade, 0% Vergoña.

BATEA: «“La Máquina”, de Semen-Up».