Músico, historiador e compositor, Seso Durán irrompía no panorama musical nos anos 90, formando parte do grupo folk Liorna, entre outros. Logo dunha década afastado dos escenarios, na que centrou a súa actividade profesional na docencia musical, Seso retomaba a súa carreira, desta volta en solitario, coa publicación de Son da memoria (Inquedanzas Sonoras, 2017), un LP enfocado nos acontecementos ocorridos a partir do golpe de Estado do 36, especialmente en Pontevedra, O Morrazo e Vigo.

Agora entrega a súa segunda referencia, Ascensión (Inquedanzas Sonoras, 2022), composta por unha decena de cancións de pop rock en galego, con letras comprometidas e de temática máis actual: a violencia de xénero, a soidade nun mundo hiperconectado, o estrés da vida dixital, o amor incondicional, a crise ecolóxica...

 

 

A túa carreira musical comezou nos noventa e, entre outros, formaches parte do grupo folk Liorna. Como lembras eses anos xunto a eles? E os teus inicios no mundo da música?

Seso Durán: «A de Liorna foi unha experiencia das que marcan; eu non sería agora a mesma persoa de non ter estado nese grupo. Eramos rapazas e rapaces que dun local de ensaio de Marín acabaron tocando en lugares moi importantes, coa inocencia e a ilusión de quen comeza e ten a sorte de chegar moi pronto a lugares insospeitados».

 

E do folk... pasas ao rock! Que provocou este cambio? Foi unha evolución progresiva?

Seso: «En realidade non houbo tal cambio. Liorna era un grupo de folk cuxos membros viñan de estilos moi diferentes; a maioría da música tradicional (eu mesmo comecei na música nun grupo de gaitas), pero había quen viña do jazz ou da clásica; eu viña do rock e outros tres membros de Liorna estiveran comigo nun grupo dese estilo.

Eramos uns amigos coa música como obsesión e interese común. Adapteime e, co tempo, acabei escribindo gran parte do repertorio; cancións nas que intentaba deixar a un lado os lugares comúns da música folk e tradicional nun grupo que, ademais, presentaba un directo conformado por pezas de composición propia».

 

Tamén pasas de estar nun grupo a lanzar o teu proxecto en solitario, que impulsou esta decisión?

Seso: «Eu estaba moi ocupado co meu traballo docente. Son profesor de música e os meus proxectos didácticos ían e van ben; proxectos nos que podía ademais seguir creando, desta vez co meu alumnado. Logo aconteceu que ao meu fillo Manuel lle diagnosticaron autismo e a miña muller e máis eu comezamos cun proxecto de concienciación sobre o síndrome no que había unha parte musical, “A canción de Manuel”.

Desa maneira volvín á dinámica de escribir e compoñer de xeito, digamos, sistemático, ata completar un disco (que verá a luz algún día) e material suficiente para poñer todo en marcha. Entón pareceume evidente que tiña que facelo a través dun proxecto en solitario».

 

 

Daquela xa pasaron algúns aniños, como describirías agora o teu estilo? Dentro de que xénero ou xéneros caería?

Seso: «Eu fago rock, ás veces pop, ás veces introduzo a cor da música tradicional, como en Son da memoria, por exemplo, pero aí andamos. O rock é un termo moi amplo, inclúe un millón de subxéneros, como a canción de autor á maneira de Bob Dylan ou Nick Cave».

 

Que artista ou grupo dirías que inflúe particularmente no teu xeito de compoñer e de entender a música?

Seso: «Son tantos que non sabería por onde comezar! E de diversos estilos, non só de rock. Si que comparto a filosofía que alguén como Jeff Tweedy ten sobre o oficio, e o nome de Wilco adoita aflorar nos ensaios cando se trata de poñer un exemplo de talento e profesionalidade.

Pero os meus referentes son moitísimos e algunhas das miñas cancións saíron de estudar as cancións doutros e doutras. Cando estou coa guitarra acústica, Nick Drake ou Joni Mitchell son referencias inevitables, por exemplo, para o marabilloso mundo das afinacións alternativas; na música brasileira constatei a evidencia de que a nosa lingua está para tratar calquera tema, tamén na música popular: Caetano Veloso, Lenine, Zizi Possi, Castelo Branco, Wado... A listaxe é interminable».

 

Foto © Esther Medraño

 

Ademais de músico e compositor, es historiador. De que xeito se retroalimentan as dúas facetas? Que viñeron antes para Seso, o conto dos acordes ou o das datas?

Seso: «O interese pola música e pola historia viñeron de fábrica. Ao final, profesionalmente venceu a música e estou moi contento, pero non fai falta ser historiador para escribir “The Night They Drove Old Dixie Down” (de The Band, sobre a Guerra Civil americana) ou “Shipbuilding” (marabillosa balada escrita por Elvis Costello sobre a Guerra das Malvinas) ou “The Words That Maketh Murder” (de P.J. Harvey, sobre a Primeira Guerra Mundial). Sen saír dos meus referentes musicais, ben puiden ter escrito moitas das miñas cancións.

Coñecer a historia é coñecer o presente e ambas disciplinas, a música e a historia, son unha fonte de pracer intelectual inesgotable para min».

 

Pasaches unha década afastado dos escenarios, anos nos que centraches a túa actividade profesional na didáctica musical. Na túa opinión, pensas que se lle dá o suficiente peso á educación musical nas escolas? Como ves ás novas xeracións?

Seso: «A educación musical non está tan mal aquí como en Italia ou en Francia, aínda que en primaria o panorama é deprimente e nos institutos existe demasiada “optatividade” na carga horaria da materia. Desde o meu punto de vista, o horario escolar require dunha reformulación, tamén os currículos.

A música segue a ser un medio de expresión e comunicación primordial para a mocidade e esa realidade trasládase ás aulas; hai moitísimos centros no país con proxectos didácticos espectaculares; coros, audiovisuais, iniciativas de emprendemento e comunicación relacionadas coa música... e aí o alumnado participa de xeito entusiasta e masivamente. Eu mesmo cheguei a formar unha orquestra de 30 alumnos e alumnas nun centro de só 180!».

 

 

 

Volvías á carga co teu debut en solitario, Son da memoria (Inquedanzas Sonoras, 2017), que xira arredor do que aconteceu a partir do golpe de Estado de 1936, especialmente nas comarcas de Pontevedra, O Morrazo e Vigo. Como xorde esta idea, a de contar a memoria histórica en clave de rock?

Seso: «Como che comentaba, as referencias foron primeiro musicais; a posibilidade sempre estivo aí. Pasou simplemente que estaba no medio da composición de novas cancións, nun momento no que a crise de refuxiados no Mediterráneo estaba nun dos seus episodios máis duros, e veume á cabeza unha das estampas que Castelao realizou para denunciar as atrocidades dos fascistas en Galicia, unha na que se ven os fondeados nas rías. Comecei a tirar dese fío e non pararei de escribir, de documentarme e de gravar ata ter un disco enteiro.

A cantidade de historias que fun atopando nos libros (e aquí hai unha cumprida conta das fontes bibliográficas do proxecto) fixéronme preguntarme por que non se escribira antes un disco como o que eu tiña entre mans. E eu creo que a resposta está primeiro na inmaturidade do noso sistema democrático, que inclúe unha relación co pasado moi perigosa».

 

 

As 11 cancións que o compoñen son de composición propia agás "Pregaria de San Simón", baseada en versos do preso republicano Eduardo Pantaleón. A diferenza de compoñer desde cero, como foi traballar a partir dun texto alleo? E por que este en concreto?

Seso: «Partir de cero implica para min escribir a música e a letra ao mesmo tempo, e penso que para a maioría dos e das que escribimos cancións é o proceso máis natural; pero adoito musicar textos alleos, por exemplo os poemas de Olga Lalín, a miña parella. Tamén desfruto facendo adaptacións ao galego de cancións que me gustan e algunha tocámola ao vivo na actual xira.

De entre os textos de presos que atopei no libro Aillados. A memoria dos presos de 1936 na illa de San Simón, escrito, entre outros, por Antonio Caeiro, a “Pregaria de San Simón” era o que me parecía que máis se prestaba ao formato canción; e contei coa axuda de Antonio Domínguez, amigo de hai moitos anos e voz en Treixadura. Eduardo Pantaleón era unha persoa moi interesante; a letra é moi intelixente, unha pregaria escrita por un ateo, irónica e desesperada».

 

Logo de cinco anos de agarda, con pandemia incluída, en abril publicabas o teu segundo traballo discográfico, Ascensión (Inquedanzas Sonoras, 2022). Como foi o seu proceso creativo?

Seso: «Ascensión tiña que ter saído un ano antes, polo menos, pero a pandemia fixo evidente a relatividade do tempo de xeito moi cruel. Eu tiña moitas cancións novas, máis de trinta, seleccionamos dez e rematámolo no medio da pandemia; traballando co produtor Iago Lorenzo e co batería José Bruno, cada un na súa casa e compartindo arquivos a través de Internet.

Nunca estivemos xuntos os tres nun mesmo sitio, pero a tecnoloxía e a pericia profesional dos meus compañeiros fan que as circunstancias non se noten en absoluto. O disco soa moi orgánico, natural, a banda tocando ao vivo».

 

Foto © José das Patas

 

A sensibilidade descarnada que impregnaba o anterior álbum escóitase tamén neste pero, desta volta, desde unha perspectiva máis actual. Que destacarías respecto do proceso de composición do anterior disco, no que cantabas ao pasado en vez de ao presente?

Seso: «A inspiración é un traballo; eu preciso ler moito, documentarme, escoitar moita música, estudar a música doutros e doutras; o feito creativo está envolto nun mito de misterio desde Platón, polo menos, e calquera que se dedique a crear pode confirmar que, se te limitas a agardar a que veñan as cousas do ceo, é moi probable que non completes un disco, unha novela ou o guión dunha película xamais.

Eu preciso alimentarme intelectual e tecnicamente e, aínda que é certo que hai cancións que semella que xa as escribiches noutra vida do rápido que flúen, non é o máis usual; hai unha canción moi chula de Van Morrison na que di “I make it work with tears in my eyes” (“fago que funcione con bágoas nos ollos”)... Van Morrison! O simple feito de cantar a túa vida ou imaxinar outras vidas xa é toda unha aventura; iso, e escribir o que pensas e o que sentes do momento fugaz que che tocou vivir son para min a base mesma do proceso creativo. E penso que todo iso está en Ascensión.

Pero Son da memoria é tamén un disco sobre o presente, sobre o impacto que ten aínda hoxe sobre Galicia o que aconteceu en 1936. Eu non teño dúbida de que o noso sería agora un país moi diferente, e para mellor, se o puidese ter liderado a xeración que conformaban Castelao, Bóveda, Casal, Capdeville e tantas e tantos outros e outras. Con todo, creo que a maior diferenza está en que Son da memoria é froito dunha febre compositiva; pasaron catro meses entre ter claro que ía ser un disco sobre a Guerra Civil e meternos en Planta Sónica 2 para gravalo. As cancións de Ascensión foron escritas durante un período moito máis longo».

 

 

Outra diferenza é a diversidade temática; Son da memoria era un disco máis conceptual, mentres que Ascensión captura un amplo abano de temas. De que trata Ascensión?

Seso: «É certo, Son da memoria é un disco conceptual e en Ascensión se tratan temas máis variados como o estrés dixital (“Desapareces”), o feísmo (“Espello roto”), a identidade galega ou o proceso de desintegración da identidade galega (“O país non país”), a crise ecolóxica (“E vogou”), a violencia de xénero (“Sorriso triste”), o neofascimo (“Aquí”)... e tamén hai cancións de amor (“Alí estarei”, “Caricias para o corazón”).

Desde ese punto de vista, e tamén desde o punto de vista musical, son discos distintos; Son da memoria é sobre todo un disco de rock folk por momentos, moi setenteiro, mentres Ascensión vai por outros camiños».

 

Nalgunhas pezas a composición é compartida xunto a Olga Lalín, a quen escoitamos ademais en "Caricias para o corazón". Como é compartir esta experiencia xunto a ela e, sobre todo, nesta canción inspirada no voso fillo Manuel?

Seso: «Desde que comezamos co proxecto da “Canción de Manuel”, que foi unha maneira tamén de afrontar un diagnóstico tan duro como o de autismo en grao 3, o máis grave, musiquei varios poemas que Olga escribiu pensando no noso Manuel.

Penso que “Caricias para o corazón” é dos mellores que escribiu, tamén é dos mellores producidos no disco. O latexo constante da caixa de ritmos, esa maraña de guitarras eléctricas que semellan reflectir a circulación do sangue a través do corpo... Penso que Iago fixo un traballo incrible. Xa na maqueta estaba a voz de Olga e, non sendo ela unha cantante profesional, tanto Iago como eu concordamos en que a súa era a ideal para a canción».

 

 

Musicalmente, definíalo como «pop, rock, algún toque indie»... e a súas letras?

Seso: «En canto ás letras, Ascensión é moi distinto a Son da memoria, que é un disco moi directo no que son os feitos os protagonistas. En Ascensión hai máis poesía, as letras están abertas a que cada quen as poida interpretar a súa maneira. De feito, o público achégame ideas moi interesantes que a min mesmo me fan ver as cancións de maneiras que non sospeitaba, e iso é sempre un agasallo fantástico».

 

Foto © Esther Medraño

 

A decena de temas que recolle o disco conforman un «catálogo das túas preocupacións, e tamén das túas esperanzas». Dirías, pois, que foron estas as principais fontes de inspiración?

Seso: «Non sei, quizais; preocupacións e esperanzas, semella que unha cousa vai coa outra. Pero vivimos tempos nos que é complicado ver o futuro con optimismo, estamos sendo timados e dunha maneira impresionante.

As fontes de inspiración tanto nas letras como nas músicas son moi variadas, estaría horas falando sobre as referencias musicais e literarias que hai detrás de Ascensión: Elvis Costello, Nick Cave, War on Drugs, Dylan, Scott Walker, Wilco... Unha novidade importante foi que entre Son da memoria e Ascensión comecei a ler novela gráfica, un mundo do que non tiña (imperdoablemente) nin idea, e hai trazos da obra de Yoshiharu Tsuge, de Daniel Clowes ou de Richard McGuire no disco. Outra presenza moi evidente é a filosofía: Platón en “Infinitesimal”, Nietzsche en “O país non país”, Sáez Mateu en “Desapareces”».

 

A canción ‘Infinitesimal’ foi composta durante o confinamento (e estreada xusto dous anos e dez días despois de decretarse o estado de alarma). De que outro xeito afectou esa situación tan anómala que vivimos ao desenvolvemento do disco?

Seso: «Basicamente o retraso en publicalo e o feito de facelo a distancia; pero Ascensión é un disco pandémico só circunstancialmente. “Infinitesimal” é unha desas cancións que o público interpreta desde un punto de vista moito máis interesante do que eu tiña en mente cando a escribín».

 

 

Tanto a portada como o título dalgunhas cancións (“Sorriso triste”, “Espello roto”, “Desapareces” poden chegar a suxerir un disco escuro ou triste, cando é, en realidade, un traballo que procura a luz. Foi este contraste a propósito? Con que intención?

Seso: «Non houbo un plan consciente nese sentido desde o principio, pero concordo, Ascensión procura a luz, pero sen agochar as sombras. Creo que por iso é un disco honesto coa realidade, co tempo que o viu nacer».

 

 

 

Ao fío, que significado agocha a ilustración da portada?

Seso: «A portada non é clara: están izando esas estatuas imaxes do canon estético da cultura occidental? Ou trátase da escena dunha execución? Esa foto da miña amiga Esther Medraño é realmente boa; en canto a vin tiven claro que esa tiña que ser a imaxe do disco, porque serve como metáfora dunha sociedade cuxa “ascensión”, desde o punto de vista do modelo imperante, agocha a súa autodestrución».

 

Para este disco contaches con Iago Lorenzo na produción (Heredeiros da Crus, Furious Monkey House, Agoraphobia), quen tamén está detrás das guitarras e os teclados. Como describirías a experiencia de traballar xunto a el?

Seso: «Iago Lorenzo é un tremendo músico e produtor, un poeta do son dun calibre do que non sei eu se el é completamente consciente. Iago achegou moitísimo ao concepto xeral do disco e infinidade de detalles. Ascensión ten un millón de matices baixo unha aparencia de simplicidade, e o son e as letras conforman unha unidade que me fai pensar que o disco é tan meu como do propio Iago. Oxalá poidamos facer máis discos xuntos».

 

Con máis de trinta anos de carreira profesional, hai algún momento que lembres con especial agarimo?

Seso: «Afortunadamente hai moitos momentos marabillosos, pero hai un moi recente que me gustaría compartir. Foi nos camerinos do Teatro Colón da Coruña, o 18 de xuño pasado, xusto antes da actuación que pechaba a xira de Son da memoria, un deses concertos que, de non ser pola pandemia, terían que terse feito moito antes.

Estabamos catorce músicos e músicas alí, a miña banda e convidados, xente incrible, tanto persoal como profesionalmente e, de súpeto, lembrei a soidade absoluta na que escribín Son da memoria: sen banda, sen discográfica, dez anos fóra do circuíto profesional. Só tiña unhas cancións nas que cría temerariamente, nada máis. Naquel momento no Teatro Colón sentín que todo cadraba, que todo tiña sentido, que tiña unha sorte inmensa; pechar unha xira no Teatro Colón é un privilexio ao alcance de moi poucos escritores de cancións, tiña que apresar ese momento e retelo para sempre».

 

E algún momento especialmente malo?

Seso: «Si, lembro hai moitos anos algún episodio de medo escénico terrorífico e algún desencontro persoal que me gustaría que non se tivera producido, pero os desencontros son parte das relacións humanas, ás veces tristemente inevitables».

 

Foto © Arturo Dobao

 

Estás inmerso na xira presentación deste novo traballo, onde tamén tiveches tempo para pechar a do anterior. Como está a ser a acollida de Ascensión ao vivo? Que podemos agardar dun concerto de Seso Durán?

Seso: «Estamos arrancando e o feedback é estupendo. O primeiro que destacaría é a bandaza que me acompaña: Manuel Ares á batería, Irra Chouza e Lucas Fernández ás guitarras, Álex Carrero ao baixo e Pedro Gregorio aos teclados.

E a min gústame intentar que cada concerto sexa diferente; con convidados, dándolle unha volta a algunha das cancións... Tocamos todo Ascensión e xa material novo xunto con algunha versión; temos moitísimas ganas de compartir un repertorio co que estamos plenamente comprometidos e entusiasmados. Intenso, enérxico, eléctrico, cálido e moi orgánico tamén desde o punto de vista das letras».

 

Na actualidade, que artista ou grupo galego nos recomendarías? Algún favorito que deberiamos coñecer?

Seso: «Terbutalina paréceme un grupo moi intelixente, dalgunha maneira recórdanme a Os Resentidos, que para min foi o mellor grupo que saíu deste país. Dios Ke Te Crewtamén me parecen xeniais. Hai frases no seu último disco fantásticas: “máis galego que o feísmo, máis galego que o fondo azul coas gaivotas do PP...”. O fillo de Suso (2022) de Holgado, paréceme tamén un disco moi chulo.

A música galega nunca foi tan variada e de tanta calidade como a que hai agora. Penso que iso debería ter o a súa correspondente presenza nos medios, nomeadamente nos medios públicos, pero non só, tamén no esforzo económico que fan as administracións para fomentar o desenvolvemento da nosa industria».

 

Se abrísemos a túa conta persoal de Spotify, que escoitariamos? 100% Sinceridade, 0% Vergoña

Seso: «Non son de Spotify por varias razóns, entre elas, a baixa calidade de son que ofrece. Si estou subscrito a unha plataforma de audio en streaming, pero non son de listaxes de reprodución ou de escoitar cancións soltas, son máis de discos enteiros, de sentarme e escoitar con atención. Aínda que teño unha importante colección de vinilos, escoito sobre todo dixital, pero con actitude analóxica.

Desde hai anos levo un diario onde anoto os discos que escoito —supoño que cada quen ten as súas teimas— así que transcribo literalmente os máis recentes: En que ano estamos? Dios Ke Te Crew; O fillo de Suso (2022) de Holgado; Motomami, Rosalía; Derradeiros catro cuartetos, F. Schubert - Quartetto Italiano; Swallow Tales, John Scofield; Atmosphères, G. Ligeti - W. Ph. - Abbado; Wild Country, Wilco».