O seu primeiro contacto coa música foi como unha «divina premonición», di ela. Andrea González (Tui, 1987) comezou tocando as teclas aos 8 anos e, agora, ademais de ser una recoñecida pianista, é xestora musical, pedagoga, divulgadora... Con máis dunha decena de premios, a polifacética artista galega compartiu o seu talento en múltiples escenarios, estatais e internacionais, como solista, interpretando música de cámara e con orquestra. González compaxina a súa carreira musical coa docencia, como profesora de Produción e Xestión de Música e Artes Escénicas no Conservatorio Superior de Música de Vigo; ademais de dirixir, desde 2013, o IKFEM (International Keyboard Festival & Masterclass) da Eurocidade Tui-Valença.

En abril de 2022, Andrea González debutaba no mercado discográfico con Salvado – Piano Works (Warner Music Spain, 2022), un álbum que recupera a música do monxe Rosendo Salvado, tamén natural de Tui, fundador da única cidade monástica de Australia e pioneiro na defensa dos dereitos humanos dos aborixes.

 

 

Foto © Cris Grande

 

Como lembras o teu primeiro contacto coa música? Foi sempre o piano o teu instrumento de referencia o tocaches outras «teclas» antes?

Andrea González: «A miña primeira atracción pola música foi con 7 anos. Recordo á miña curmá Sonia cantando acompañada do piano na súa casa, situada no casco antigo de Tui, co río Miño e Portugal que se apreciaban desde a fiestra. Cando boto a vista atrás e conecto os puntos, ese momento paréceme unha divina premonición do que hoxe pretendo: transcender as fronteiras coa música.

O seguinte punto debúxoo con 8 anos, cando a miña nai me inscribiu no Conservatorio de Tui; devoraba as partituras mentres o meu pai me animaba durante as horas de estudo. Aínda que os meus pais non teñen coñecementos de música, leváronme a todos os concertos de música clásica que había en Galicia. Aos 11 anos recibín a miña primeira clase maxistral de piano por Peter Bithell; aos 13 fun premiada no concurso ibérico do Real Club Náutico de Vigo e aos 14 no Concurso Internacional de Cidade do Fundão en Portugal. Así comezou o meu contacto coa música».

 

O teu talento cruzou fronteiras e océanos, soando en países como Cuba, Australia, Reino Unido ou Italia. Que destacarías destas experiencias internacionais?

Andrea: «A música faiche libre. Permíteche viaxar e expoñerche a novas experiencias. Para min é importante mergullarme na cultura do lugar cando viaxo para tocar: falar coa recepcionista do hotel, a perruqueira, o taxista, o organizador do festival, a persoa que che acende as luces da sala, así como observar a beleza do lugar. En fin, conectar de verdade co lugar para que cando subo ao escenario e estou diante de centos de persoas, continuar compartindo. Todos eses concertos polos países que citas están cheos de anécdotas e encontros extraordinarios.

Tamén foron experiencias vitais os 12 anos estudando piano e xestión das industrias musicais nas cidades de Barcelona, Castelló, Milán e Londres en centros privilexiados como a Accademia do Teatro alla Scala, o Conservatorio Giuseppe Verdi ou a Universidade de Westminster, neste último cursei Music Business Management cunha bolsa da Fundación Barrié».

 

Foto © Juanca Soto

 

En 2019, fuches incluída no Top 100 Mulleres Líderes de España, dentro da categoría Cultura, Ocio e Deporte sendo, ademais, unha das cinco premiadas máis novas desa edición. Que supuxo este recoñecemento para ti e para a túa carreira?

Andrea: «Foi moi especial recibir esta mención en Madrid xunto a incribles mulleres de áreas diferentes, entre elas, a xornalista Ana Rosa Quintana, a ministra Margarita Robles, ou a presidenta executiva de Adolfo Domínguez, Adriana Domínguez. Tomeino como unha recompensa moi gratificante a toda a miña dedicación e, ao mesmo tempo, unha responsabilidade para ensanchar o camiño a outras mulleres e nenas no ámbito da cultura. En canto a estar entre as máis novas... pois empezar con oito anos faiche gañar vantaxe!».

 

Ao fío, como ves o papel actual da muller na música en xeral e na clásica en particular?

Andrea: «Vexo que existen contradicións. Por exemplo, nas aulas dos conservatorios hai máis mulleres que homes estudando; é unha realidade que percibo como profesora no Conservatorio Superior de Música de Vigo, onde imparto a nova especialidade de Produción e Xestión de Música e Artes Escénicas na que formamos a futuros xestores musicais. Como pode ser que o alumnado é practicamente paritario, pero apenas temos xerentes mulleres en festivais, teatros, discográficas, directoras e instrumentistas de orquestras, ou compositoras?

Doutra banda, aínda que as administracións públicas están a esforzarse por fomentar a igualdade entre mulleres e homes como un dereito, bótase en falta “predicar co exemplo” con máis mulleres á fronte das políticas culturais e das institucións culturais dependentes do público para acelerar o cambio real».

 

 

Rosendo Salvado

 

O teu nome aparece unido ao do monxe Rosendo Salvado (1814-1900), nado en Tui coma ti, máis coñecido polo seu labor como misioneiro en Australia que pola súa faceta como intérprete e compositor. Como chegaches a el? E, máis aló da súa música, que foi o que máis che impresionou da súa figura?

Andrea: «A miña historia con Rosendo Salvado comezou organizando a primeira edición do festival IKFEM. Queriamos asolagar Tui e Valença do Minho de concertos, así que unha xornalista me suxeriu realizar un concerto de piano debaixo da estatua de Rosendo Salvado, situada no centro de Tui, porque o monxe era pianista. Non podía crelo, o introdutor dos mal queridos eucaliptos era pianista! O arquiveiro da catedral de Tui mostroume as partituras manuscritas de piano que ninguén interpretara. Quedei alucinada polo virtuosismo e beleza melódica. Meses máis tarde, en 2014, interpretei a súa música descoñecida nos actos de conmemoración do bicentenario de Rosendo Salvado.

Empapeime das súas memorias, pasei horas no arquivo, contactei con mosteiros... Así, descubrín aos poucos a personalidade deste personaxe universal, ecléctico, extravertido, culto, creativo. Fascíname como Salvado mesturou o mellor da cultura occidental coa propia australiana, respectando a identidade dos aborixes, rexeitando o concepto de raza, reclamando a igualdade humana».

 

 

Despois veu unha viaxe a Nova Nursia, a misión fundada por Salvado en Australia, co roqueiro Rosendo (Leño) que quedou plasmada no documental De Rosendo a Rosendo (César Espada, 2016). Entrar en contacto con eses lugares e obxectos impregnados da presenza de Salvado debeu ser moi especial. Como lembras a experiencia?

Andrea: «Alucinante. Ao principio recoñezo que parecía carecer de sentido unir dous personaxes polo simplón feito de ser homónimos. Pero César Espada, diplomático encargado dos aspectos culturais da Embaixada de España en Australia, sabía o que facía con este tándem atemporal, clásico e roqueiro.

César Espada coñecía que a música foi epicentro da misión do meu paisano Salvado, quen ofreceu tres horas de concerto ao pouco tempo de pisar Australia (probablemente o primeiro concerto de piano en Australia). Que tamén comprara instrumentos en Europa para crear unha orquestra de corda e banda de ventos cos aborixes australianos, a quen lles fascinaba aprender música.

Así uniu a figura do roqueiro coa do monxe. Colaborei cun concerto na abadía de Nova Nursia e na Universidade de Canberra, onde tamén impartín clases maxistrais. Rosendo e toda a súa banda convertéronse na miña familia adoptiva nesta viaxe. Tamén estaba o seu manager, Eugenio Muñoz, quen pasou a ser o meu produtor e pedra angular deste proxecto discográfico publicado con Warner Music».

 

Algo que tivo que ser especialmente intenso foi ter a oportunidade de tocar fronte a tumba do propio Rosendo Salvado. Que sensacións che produciu?

Andrea: «É emocionante ver o nome de Tui inscrito na tumba de Salvado e a catedral de Santiago pintada nas paredes da igrexa principal da abadía, un oasis de arquitectura española no deserto.

Alí hai un órgano e un piano e, a maiores, teñen dous pianos de cola noutros edificios da abadía, que é a única cidade monástica de Australia. A música segue estando moi presente e os monxes beneditinos ofrecéronme tocar alí, foi unha experiencia inesquecible».

 

 

 

Agora estás a presentar Salvado – Piano Works (Warner Music Spain, 2022), un disco que reúne seis pezas do monxe e que supón a primeira gravación fonográfica da súa música. Como foi o proceso de reunir esas seis pezas? Queda máis material inédito?

Andrea: «As tres pezas virtuosas para piano atopeinas nos arquivos da catedral de Tui. A danza “Maquialó” aparece nas memorias de Salvado; a canción “Tantum Ergo” atopeina en 2020 no mosteiro de Cava de Tirreni en Italia, por agora é a única para voz e piano. A sexta composición que gravei é un arranxo actual para piano que compuxo e me enviou o monxe australiano Robert Nixon baseándose na melodía “Salve Regina” de Salvado.

Ademais, ten dúas misas; unha delas conservada no Real Mosteiro do Escorial, centro que a Raíña Isabel II concedeu presidir a Salvado, quen lle regalou unha suposta viola Stradivarius que se garda en Nova Nursia, así como un método de solfexo que utilizou para ensinar música aos indíxenas. As súas memorias citan algunhas pezas máis que non aparecen».

 

 

Malia ser monxe, só dous dos seis temas son música sacra “Tantum Ergo” (coas últimas estrofas do himno Pangue lingua de santo Tomé de Aquino) e “Salve Regina”. Non é chamativo?

Andrea: «Si, é moi rechamante, e mesmo a escritura instrumental do “Tantum Ergo” ten estilo de canción italiana de carácter xeralmente profana. Esta peza dedícalla á Señora Giordani para cantar a unha ou dúas voces. Como curiosidade, unha das voces atribúea a ‘Tudensi’, querería o tudense Salvado autorretratarse como Velázquez no seu cadro As Meninas ou Woody Allen na súa película Manhattan (1979)?

No caso de “Salve Regina” arranxada por Robert Nixon, ten unha sonoridade máis moderna de estilo new age que nos pode lembrar a Philippe Glass ou Ludovico Einaudi.

En canto ao resto do repertorio para piano, todas as pezas son de estilo de salón e destinadas ao divertimento dos seglares, con influencias do bel canto e moito virtuosismo para impresionar ao público. E é que esta música era o concerto rock do momento.

Aínda que descoñecemos as datas de composición, sabemos que as dedica a señoras e condesas, posiblemente para recadar fondos para a misión australiana».

 

Como describirías a música de Rosendo Salvado?

Andrea: «Virtuosa, romántica, apaixonada, patriótica, íntima».

 

 

Salvado foi tamén o primeiro que recolleu e transcribiu a partitura a música dos aborixes australianos. Unha mostra desa pegada é “Maquialó”; poderías falarnos desta peza?

Andrea: «“Maquialó” significa “lúa no ceo” en lingua indíxena. É unha transcrición para piano que escribiu Salvado sobre unha melodía que cantaban os aborixes para acompañar os traballos de agricultura porque a música estimulábaos. Chamoume moito a atención a preocupación de Rosendo Salvado en conservar a música tradicional indíxena, demostrando o seu respecto aos chamados “sen alma”».

 

Para “Tantum Ergo” contaches coa voz da soprano Leonor Bonilla. Como xurdiu esta colaboración?

Andrea: «A gravación ía ser con Ainhoa Arteta, quedamos con moi boa relación desde que actúo en IKFEM, pero infelizmente non puido gravar por causa do mal momento que atravesou en 2021. Así que buscamos unha alternativa e foi marabilloso gravar coa soprano sevillana Leonor Bonilla.

Está a realizar unha carreira meteórica actuando nos principais teatros de España e fóra. Impresionoume o seu gusto musical, finura e potencia de voz. Nacemos no mesmo ano, entendémonos moi ben, á media hora de estar a ensaiar xuntas por primeira vez, xa estabamos a gravar».

 

 

 

Foto © Cris Grande

 

Outra das túas colaboracións é coa deseñadora española Ágatha Ruiz de la Prada, da que vas vestida para a promoción e presentación deste traballo. Hai un curioso contraste entre as innovadoras formas desas prendas cheas de cor e o clasicismo da música. É un xeito de romper coa imaxe tradicional da música clásica?

Andrea: «As portadas de discos creativas e coloridas asociámolas á música comercial, pero en música clásica son máis antigas que Matusalén, aínda que menos habituais. As primeiras portadas de discos deseñounas nos anos 40 Alex Steinweiss, revolucionando o xeito no que vemos a música. O seu primeiro traballo de packaging foi o concerto “Emperador” de Beethoven coa New York Philharmonic; esta portada ten un gran un arco da vella de cores e ao fondo un piano de cola.

A min parecíame fundamental coidar todos os aspectos do disco, todo debía ter unha mensaxe artística. Na portada de Salvado - Piano Works aparezo enfronte dun piano de cola vestindo un traxe de cintas coas cores do arco da vella empurradas ao aire. Quixen simbolizar a explosión de enerxía que Salvado desprendeu para loitar polos dereitos humanos. Ao mesmo tempo, reflectir o carácter da súa música expresiva, viva e chea de matices. Aparezo con outros vestidos de Ágatha Ruiz da Prada, un con forma de piano de cola e, xunto a Leonor Bonilla, outros de estilo indíxena.

Doutra banda, a creatividade das uñas fíxomas Verónica Marcalla, quen deseña as de Rosalía. Pintoume un arco da vella de cores con forma de pentagrama conectando os dez dedos das mans. A marca I.C.O.N. patrocinou a arte dos peiteados e a maquillaxe realizouna a influencer Eva Escolano».

 

 

Salvado – Piano Works é o resultado, a materialización, de oito anos de traballo. Que sentes ao telo, por fin, nas mans?

Andrea: «Cando chegou o servizo de paquetería de Warner para entregarme os discos foi cando sentín a maior alegría: “agora si, xa está feito, non pode suceder nada máis”.

A elaboración dun disco supón moitas fases; no meu caso, encargueime de toda a coordinación da man do meu produtor Eugenio Muñoz, por tanto, foi un traballo moi persoal e ambicioso que requiriu de moito esforzo, tesón e superación.

A parte musical gravámola en Madrid, en PKO Studios e en Estudio Uno, e os videoclips en Madrid e Galicia. Foron moitas sesións, unha pandemia por medio... así que con frecuencia lembrei as tres P de Salvado para darme ánimos: prudencia, paciencia e perseveranza. Por sorte, rodeoume un equipo espectacular e síntome moi afortunada».

 

Foto © Alejandro Goris

 

Atopamos algúns paralelismos entre Rosendo Salvado e Andrea González: ambos de Tui, pianistas, divulgadores e formadores musicais (no caso de Salvado sobre todo entre os propios indíxenas)... Pero tamén como organizadores de eventos musicais, ti, por exemplo, como directora do IKFEM, Salvado con eses concertos nos que recadaba fondos para o mantemento do mosteiro. Ves algún máis, máis fondo, menos evidente?

Andrea: «“O meu ídolo non son os Beatles, Madonna, Rosalía ou Mozart, é un monxe beneditino chamado Rosendo Salvado”. Léstelo na camiseta que adoito levar aos meus concertos e que está a ter moito éxito porque se inspira na de James Rhodes ou Carlota Corredera.

Si, sinto un certo paralelismo coa súa figura, creo que o motor que nos move a ambos é transformar a nosa contorna para mellorala a través das habilidades que temos, neste caso, ambos lle damos importancia ás artes como ferramenta para o cambio. Por suposto, asumindo as distancias porque Salvado foi un xenio en moitas outras áreas como a botánica, a antropoloxía, a homeopatía...

Acábanse de lanzar os vídeos de ‘Las Estrellas del Camino’, onde falo da miña conexión con Salvado. É un proxecto de arte urbana co que Estrella Galicia deseñou nove murais ao longo do Camiño Portugués retratando a persoas preocupadas pola súa contorna (no meu mural, que é xigante, saio tocando o piano e está situado na aduana de Tui)».

 

 Foto © Juanca Soto

 

Hai case dez anos que, como directora, estás á fronte do transfronteirizo IKFEM (International Keyboard Festival & Masterclass da Eurocidade Tui–Valença), o «único festival do mundo con todos os instrumentos de teclado». Como naceu esta idea?

Andrea: «A idea naceu en 2012 cando os municipios fronteirizos de Tui e Valença do Minho uníronse formando unha Eurociudad. Reuninme cos respectivos alcaldes para crear unha ponte cultural entre ambos países e cidades. Pretendía crear unha ponte humana interxeracional e multicultural. Que o Camiño de Santiago cruce a Eurociudad era outro argumento importantísimo.

Co festival IKFEM creamos unha ponte de músicas de clásica, rock, pop, flamenco, fado, jazz, barroco, electrónica e todas as que imaxines, coa identidade dos instrumentos de teclado que me permiten crear unha liña no tempo de estilos musicais e épocas históricas para todos os públicos. A música dialoga con outras expresións como a moda, a gastronomía, o cinema, etc., e organízase simultaneamente en España e Portugal».

 

 

Xa van tres veces que pechades a ponte internacional de Tui para convertela en escenario no marco do IKFEM con accións ben orixinais: un concerto con dez pianos (2017, 2022) e un desfile de moda con deseños de Ágatha Ruiz de la Prada (2019); nesta pasada edición trouxestes tres instrumentos inéditos: il grande piano, o clavecín roïal e o carrilhâo Lusitanus... Que podemos agardar de vindeiras edicións?

Andrea: «Xa estamos a deseñar a próxima programación e aseguramos moitas sorpresas. Sabemos que a expectación é moi grande, o público esgotou as capacidades e a repercusión mediática tanto en Portugal como en España é inmellorable. En Portugal publicáronnos todas as televisións e prensa nacionais, e en España practicamente igual.

Cada ano a responsabilidade é maior, temos moitos ollos pendentes, traballaremos duro para sorprender un ano máis borrando as fronteiras».

 

Foto © Gus Abreu 

 

Hai quen di que son tempos difíciles para a música clásica nesta época de atención dividida e consumo rápido. Ao mesmo tempo, só hai que botarlle unha ollada ao catálogo da Deutsche Grammophon para decatarse de que hai tamén aires de renovación, tanto a nivel formal como de imaxe. Como ves ti o momento da música clásica?

Andrea: «As estratexias de márketing son fundamentais na industria musical, independentemente do xénero. É fundamental crear estratexias para mellorar a venda, a promoción e fidelidade, pero sen descoidar a calidade musical da interpretación, é dicir, a esencia do produto. Por exemplo, se vas a un restaurante superbonito e cool, pero cando vas comer o teu churrasco decátaste de que lle botaron un aceite que potencia a brasa, poslle cero estrelas e unha mala review, porque te sentes estafado despois da expectación creada. A quen non lle pasou? O importante é ter un produto musical de alta calidade e sempre contar a verdade para chegar ao éxito.

Doutra banda, dicir que o nivel musical en España está a ser moi alto. Son vicepresidenta de Juventudes Musicales de España, lideramos un concurso e varios ciclos de música nacionais, e o nivel é espectacular. Pero tocar moi ben non é suficiente; unha vez que conseguimos a excelencia musical, temos que conseguir a excelencia en vendelo, ambas as partes ao 50%. Se quedas no musical estás aínda na metade do camiño».

 

 

Foto © Juanca Soto

 

Neste contexto, e como profesora no Conservatorio Superior de Música de Vigo, outra das túas múltiples facetas, pensas que os conservatorios precisan de certa «actualización» ou teñen vitalidade dabondo para seguir atraendo e formando novos talentos?

Andrea: «Xa estamos a lle dar unha volta de torca. Desde a nova especialidade de Produción e Xestión, que só se imparte en tres conservatorios públicos superiores en España, ensinamos precisamente as habilidades que necesita un músico alén da súa formación musical. É un programa pioneiro en Galicia.

Outro paso que daría é conectar todos os centros públicos de Ensinos Artísticos de Galicia para que traballen de maneira interdisciplinar regularmente entre eles. Por exemplo, os músicos precisamos dos actores para comunicarnos co público, da moda para crear a nosa identidade, dos medios audiovisuais para os nosos videoclips e espectáculos, dos deseñadores gráfico para o márketing do noso produto. Os profesionais das industrias creativas traballamos deste xeito interdisciplinar e o alumnado debería formarse en iso».

 

A posta en escena de Salvado – Piano Works é un espectáculo que inclúe vídeos, anécdotas e historias de Salvado coa música como fío condutor. Que procuras con esta conversa ao vivo entre varias disciplinas?

Andrea: «O que fago en escena pretendo que sexa máis que un concerto de música clásica. Ademais de interpretar a música de Salvado, proxecto vídeos, conto anécdotas, actúa unha cantante comigo e o público participa. Procuro que o público salga do espectáculo sorprendido por descubrir a unha heroína descoñecida da nosa historia e empoderada para seguir cos brazos no alto no noso día a día».

 

Vés de presentar o disco en Madrid, logo de facer o propio en varias localidades galegas, incluída a túa Tui natal. Como está a ser a súa acollida ao vivo? Podes adiantar algunha outra data máis?

Andrea: «Realizamos unha xira de concertos en auditorios de Galicia e en Madrid, entre eles o Teatro Real, que me fixo unha ilusión tremenda. A reacción do público está a ser unha pasada, por iso anímame a seguir levando o espectáculo a máis lugares. Agora mesmo estamos a traballar nun circuíto por outras comunidades autónomas e en Australia».

 

Na actualidade, que artista ou grupo galego nos recomendarías? Algún favorito que deberiamos coñecer?

Andrea: «Destacaría tres mulleres: as mozas emerxentes Fillas de Cassandra, un gran descubrimento deste pasado verán. A artista pop dani que xa está a actuar en circuítos musicais afamados, e a potente e experta SÉS. Pronto sairá á luz o primeiro proxecto discográfico do galego-australiano Olivier Martin, suxírovos estar moi atentos».

 

Se abrísemos a túa conta persoal de Spotify, que escoitariamos? 100% Sinceridade, 0% Vergoña

Andrea: «Ella Fitzgerald, Norah Jones, Maria João Pires, Rosalía, Andrea González...».