Quen lle ía a dicir a aquel neno que, con 8 anos, comezaba a estudar piano no conservatorio da súa cidade natal que acabaría sendo nomeado a premios internacionais polas súas impecables composicións. Pianista e compositor de Santiago de Compostela, Nico Casal compón para cine, publicidade e televisión; de maneira sutil e elegante, podemos escoitar as súas pezas en longametraxes, curtas, anuncios, documentais, series... e nos seus propios discos.

As súas mans teñen a capacidade de converter acordes de piano nunha personaxe máis da película, de transmitir emocións que as palabras non acadan dicir. Este talento innato para crear música con poder suficiente para expresar aquilo que non podemos, ou non nos arriscamos, a verbalizar enche tres álbums en solitario. O máis recente, Tourís (2024), é un EP de seis cortes nos que Casal traslada «o momento vital polo que estou a pasar [...] mostrando diferentes estilos musicais cos que levo traballando».

 

 

Foto: © A. Pedreño

 

Con máis de media vida sentado fronte ao piano, poderiamos aceptar o instrumento case como unha prolongación máis do teu corpo. Como lembras os teus comezos no mundo da música? Porque sabemos que optaches polas teclas en vez de polo escuadro e o cartabón...

Nico Casal: «Pois si, cando era cativo pasaba moitas horas debuxando, xogando con Lego, imaxinando cidades, deseñando casas, edificios... Así que a verdade é que tiña moi claro que quería ser arquitecto, mesmo fixen bacharelato de ciencias, pero cando fixen selectividade e tiven que tomar a decisión de verdade... a cousa xa non estaba tan clara.

Levaba desde os 8 anos tocando o piano, estaba acabando o grao profesional no conservatorio e de repente decateime de que non quería deixar a música. Non tiña o nivel necesario para entrar directamente no grado superior, así que con 18 anos, e para sorpresa de toda a miña contorna, decidín non entrar na universidade e dedicar ese seguinte ano a preparar as probas de acceso ao grao superior e apostar pola música.

Non foi unha decisión fácil, pero ao mesmo tempo veu de maneira tan natural que fíxenlle caso á miña intuición. Nese momento, se me poñía diante dun problema de matemáticas ou cálculos de estruturas, e dunha partitura, non dubidaba de que prefería a partitura».

 

Musicalmente como describirías o piano? Sempre tiveches preferencia por este instrumento?

Nico: «Si, e ademais é o único que sei tocar :).

Non me lembro, pero os meus pais din que con 6 ou 7 anos tiñamos un tecladiño na casa e pasaba horas dándolle. Cando cumprín 8, idade coa que xa me poderían matricular no conservatorio, probaron sorte a ver se me gustaba e aí comezou todo. Por iso ás veces penso que eu non escollín o piano, el me escolleu a min.

Despois de tantos anos xa non é un instrumento máis, forma parte da túa vida; hai épocas nas que sentes que estás máis conectado a el, outras máis distante... pero co tempo aprendes que é normal. O piano que teño no meu estudio en Madrid co que traballo todos os días é o mesmo co que fixen o grao superior e ademais foi regalo dos meus avós».

 

 

Foto: © A. Pedreño

 

Marcas como British Airways, HSBC, Estrella Galicia, Wimbledon, Adidas ou Ford presentáronse en campañas publicitarias coa túa música. Como é trasladar o espírito dunha marca ou produto a, poñamos, 20 segundos de música instrumental?

Nico: «É unha experiencia moi distinta a compoñer a banda sonora dunha película, por exemplo, pero a min encántame.

Os tempos son máis rápidos, ás veces danme dous días para mandar unha primeira proposta e entrar nun proceso de selección, como se fose un casting. Envíanme unha premontaxe de 20 segundos, por exemplo, un bo parágrafo contando que quere o cliente e a axencia (música moderna, más clásica, con orquestra, con piano, que sexa positiva, animada, que vaia medrando ata o final, que te emocione un pouco etc., etc.) e o meu labor é traducir en música todos eses conceptos que o cliente quere achegarlle ao proxecto.

Paréceme un traballo divertido; tiven a sorte de participar en campañas grandes e foron experiencias moi enriquecedoras».

 

 

Cando soubemos de ti, vivías en Londres e, entre os teus encargos para cine e televisión, eran coñecidas as túas piano covers; “Skinny Love” de Bon Iver, “When Under Ether” de PJ Harvey... Por que versións e como afrontaches a selección dos temas e o labor de adaptación?

Nico: «Teño moi bos recordos desa etapa. A verdade é que comecei a facer covers porque me decatei de que alí en Londres ninguén me coñecía e ninguén sabía que podía tocar o piano. Estaba movéndome como compositor e a parte pianística, sobre todo os primeiros anos alí, deixeina un pouco de lado.

Como forma de demostrar as miñas calidades como pianista, decidín coller a varios amigos que estaban comezando a traballar como directores e entre todos montar uns cantos vídeos de covers; a piano solo, improvisando e nunha única toma, como se fose ao vivo. Pasámolo moi ben gravando durante unhas cantas semanas, escollín basicamente cancións de artistas que me encantaban e vía que en YouTube non había moitas versións de piano. Intentaba facer algo que non era o habitual nese momento, cando case todos os vídeos eran editados; é dicir, gravas a imaxe por un lado e o audio por outro e eu quería que fose como un directo. A verdade é que aínda hoxe, oito anos despois, sigo a recibir de vez en cando mensaxes de xente que se atopa cos vídeos de casualidade.

Para chegar ás versións finais o que facía era sacar as harmonías e melodías de oído, e pasarme días improvisando e dándolle voltas para ver que estrutura, que ritmo, que acompañamento funcionaba mellor. E o día de gravación, ao mellor improvisaba cinco ou seis covers distintas e gravaba e filmaba todas as tomas (ás veces tres ou catro por tema). Eran días longos e cansados pero moi moi bonitos, que tempo despois abriron unhas cantas portas».

 

 

Quen dirías que son os teus artistas, ou compositores, de referencia?

Nico: «Desde Keith Jarrett, por mencionar a un dos máis importantes para min, como Rachmaninof, Chopin, Bach, Shostakovich... da miña época de conservatorio, e Moderat, Jon Hopkins, James Blake, Nils Frahm...».

 

 

 

En 2016, Stutterer (Benjamin Cleary, 2015) gañou o Oscar á Mellor Curtametraxe... unha obra audiovisual para a que compuxeches a banda sonora, con ‘Ellie’ como tema principal. Dis que comezaches xa a traballar desde o guión e recoñeces que foi «un proceso moito máis longo e moito máis difícil, pero tamén moito máis bonito». Como lembras ese proceso?

Nico: «Lémbroo con moita inocencia porque estaba traballando cun grupo de amigos do meu barrio de Londres que estaban facendo a súa primeira curtametraxe. Eu xa tiña máis experiencia, pero eles era a primeira vez que gravaban, escribían... e foi unha curta como fixen moitas outras: por aprender, coñecer a xente, facer amigos, ter experiencias novas... sen imaxinar nunca o que pasou despois.

O proceso de composición con Ben foi todo un reto. El nunca traballara cun compositor e ao principio non foi fácil saber o que el quería. Foi todo un reto porque a música tiña que expresar o que o protagonista non podía con palabras, xa que era tatexo».

 

 

Botando a vista atrás, que supuxo para a túa traxectoria ese recoñecemento a Stutterer? Estar na cerimonia dos Oscar sendo parte do equipo gañador debeu ser toda una experiencia, non? Como a lembras?

Nico: «Unha vez que acabamos a curta e empezaron a seleccionarnos en festivais pequenos, despois en festivais máis importantes, pouco a pouco, recibindo moi boas críticas... chegou a preselección aos Oscars e, meses despois, o nomeamento. Dous meses despois, os cinco amigos estabamos collendo un avión aos Ánxeles para pasar dúas semanas, ir á cerimonia dos Oscars e, sen ningunha pretensión, acabar gañando. Foi todo como un soño que cambiaría a vida de todos a partir de aí».

 

Botando un ollo ao teu perfil en IMDb apareces acreditado en 44 filmes entre curtas, longametraxes e series. Centrándonos nos filmes, e aínda que supoñemos que será moi variable en función do xénero, do director... como abordas a creación dunha banda sonora?

Nico: «Como ben comentas, depende moito de cada proxecto. Ás veces contáctanme cando están co guión e formo parte do proceso desde o principio (que é o que máis desfruto); outras, comezo cando a montaxe de imaxe xa está pechada. A idea é falar moito co director, escoitar música xuntos, ler escenas, ver a montaxe xuntos... e ir vendo aos poucos que é o que o director necesita e ir probando ideas.

O normal é que as primeiras non funcionen porque aínda non temos unha linguaxe común (se o director ou directora me di que necesita un tema nostálxico para un momento, por exemplo, ao mellor necesito compoñer tres ideas para dar coa clave e saber que é nostálxico para el ou ela e como traducilo en música). Son procesos que a veces duran seis, sete meses ou mesmo un ano onde a relación co director ou directora é crucial».

 

 

 

Supoñemos que cando alguén che encarga unha banda sonora faino porque agarda certo estilo de composición, pero canta liberdade de elección ten o compositor dun filme? Que tipo de indicacións adoitan darche os directores: ton xeral, seguramente, pero tamén instrumentación…?

Nico: «Unha parte do traballo penso que vén porque musicalmente buscan algo parecido e cren que podes encaixar ben, e outra por afinidade persoal.

Por exemplo, a miña última película do ano pasado, Te estoy amando locamente (Alejandro Marín, 2023), veu porque xa traballara co director, Alejandro Marín, e quería volver traballar comigo aínda que a película tiña un ton de comedia que eu non fixera antes; había bastante música de flamenco e dos anos oitenta, cousas que tampouco fixera moito previamente. Alejandro fiouse moitísimo de min, deume a oportunidade e foi todo un reto xa que tiven que saír moito do que é o meu estilo ou tipos de instrumentación cos que si estaba máis acostumado. Iso implica que os compositores de cine temos que ser o máis versátiles posible, tanto para películas como publicidade.

O normal é que os directores ou directoras saiban por onde queren ir musicalmente e que un, como compositor, teña a liberdade de propoñer ideas novas, camiños distintos se fan falta... con tal de chegar á mellor composición posible».

 

 

 

Unha curiosidade, en María (y los demás) (Nely Reguera, 2016) a protagonista no filme fai exercicios de frauta travesa un tanto erráticos que logo teñen o seu eco no tema que pecha a longametraxe con aires de jazz. Por que incorporar esa faceta da personaxe e facelo dese xeito?

Nico: «A primeira vez que lin o guión e vin que a protagonista estudiaba frauta (e sobre todo despois cando vin a montaxe) xa souben que era un detalle musical que non podía desperdiciar, de ningunha maneira.

María, a protagonista, fai unha viaxe persoal, madura durante a película e ao final faise responsable da súas decisións e da súa vida. Remata de maneira positiva e a música ao final, cando imos a créditos, ten ese espírito positivo, esperanzador. A idea de volver poñer ese fragmento aí, que non funciona nada ben, era un xeito de lembrar que ela, aínda que estea mellor e faga as cousas mellor a partir de agora, segue a ser un pouco desastre nalgunhas cousas e que non é unha persoa perfecta, ten os seus defectos e os seguirá tendo.

Sendo algo moi moi sutil neste caso, gústame facer este tipo de xogos sempre que podo e me deixan».

 

 

 

 

Logo de tantos anos, e de tantas obras, compoñendo, digamos, «para outros», publicas Alone (2019), o teu primeiro disco «en solitario». Que che empurrou a tomar, por fin, esta decisión?

Nico: «A necesidade precisamente de expresar o que tiña dentro. Nese momento tiña xa bastante experiencia en compoñer a banda sonora para historias de outros pero nunca mirara para dentro.

Foi a primeira vez que intentei expresar que estaba a vivir e sentir nese momento. Encerreime uns días na miña habitación de Londres co meu piano e naceu todo o disco de improvisar sen parar sobre distintos estados de ánimo polos que estaba pasando. Foi moi liberador».

 

 

Ao longo das sete pezas do álbum escoitamos unha minuciosa e soberbia mestura de música (neo)clásica e jazz, pero tamén como amplías a perspectiva facéndolle as beiras á electrónica. Como xorde esta aproximación?

Nico: «Ao mudarme a Londres atopeime coa música electrónica moito máis de cerca. Descubrín a grupos como Apparat e Moderat en directo, a Nils Frahm, Olafur Arnalds... e apetecíame incluír un pouquiño de texturas e cores que para min eran novos e estaba a descubrir nese momento».

 

Tanto o título do álbum como os das cancións evocan unha sensación de tristeza envolvente, de vulnerabilidade. Foi este o concepto ou o sentimento sobre o que construíches o álbum?

Nico: «Totalmente. Non estaba pasando por unha boa etapa, xa levaba en Londres cinco anos, estaba cansado e un pouco perdido. Improvisar durante eses días e sacar todo o que tiña dentro foi unha especie de terapia».

 

 

Aos poucos meses deste lanzamento, e en plena xira de presentación, sofres unha lesión que che obriga a deixar de tocar. Como afrontaches eses momentos, supoñemos, cheos de incerteza?

Nico: «Pois como podes imaxinar non foi nada fácil. O peor case non era perder a xira, o contrato discográfico que firmara etc., etc., o peor era non saber cantos meses necesitaba para volver recuperar a mobilidade total da miña man dereita.

Estiven con rehabilitación cinco meses e foi un proceso horrible. Ao final, non recuperei a mobilidade do dedo completamente e perdín bastante forza na man e no brazo, pero polo menos puiden volver a tocar e compoñer. Así que, dentro de todo o que podía pasar, non me podo queixar».

 

 

 

En plena desescalada —que parece que foi onte, pero xa hai catro anos!— publicas Stories Vol. I (2020), un EP que recompila tres temas que naceron de improvisacións en momentos moi distintos; por exemplo, “Outubro” data de 2009. Con todo, escoitamos un traballo homoxéneo e coherente, como o conseguiches? Son en realidade reelaboracións, foi cuestión de arranxos…?

Nico: «Son as composicións orixinais de cada momento.

O de “Outubro”, por exemplo, foi unha improvisación que gardara nunha carpeta, onde pasou moitos anos perdida e sempre me quedara pena de non compartila. Cando volvín a gravala nun piano de verdade para sacala nas plataformas, decidín manter a improvisación orixinal. Para min era como volver ao Nico dese momento, no seu piso en Vigo mentres estudiaba o superior, e moitos anos despois volver falar con el dalgún xeito».

 

 

Ao fío, que papel lle das á improvisación á hora de compoñer? Neste aspecto, tes (ou che autoimpós) algún límite cando sentas fronte ao teclado?

Nico: «Como xa podes imaxinar polas miñas respostas anteriores, para min a improvisación é todo. Así comezo a traballar nas bandas sonoras de películas ou nos meus temas do meu proxecto persoal. Encántame coller dous acordes, por exemplo, e pasar unha hora “xogando” con eles. Moitas veces gravo todas as improvisacións e, ás veces, rescato melodías que me gustan, motivos rítmicos... que despois son a base para outros temas».

 

O videoclip de “Gaia” está realizado a partir de fragmentos de vídeos caseiros do teu primeiro concerto de piano. Que lle dirías agora a ese pequeno Nico (que aínda non sabía o que lle viña por diante!)?

Nico: «Que desfrutase máis e non se preocupase tanto por tantas cousas :)».

 

 

O de «Vol. I»... implica que poderemos agardar por unha segunda entrega?

Nico: «A verdade é que teño a segunda entrega a medias e un pouco apartada, xa non sei se a sacarei...».

 

 

 

Ultimamente tamén estás a compoñer bandas sonoras para series de TV como Maricón perdido (2021) ou Yo, adicto, serie de Javier Giner que se emitirá en Disney+. Que diferencias ves entre compoñer para un filme e para unha serie?

Nico: «O proceso non cambia moito. Unha serie, ao ter diferentes capítulos, implica que o proceso de composición, gravación, mestura, etc. é distinto e, en moitos casos, máis estresante, pero a relación co director, probar ideas, ir compoñendo pouco a pouco... en outros moitos casos son moi similares».

 

 

 

Estás a presentar Tourís (2024) un novo EP como ti mesmo dicías «despois de tanto tempo sen sacar música». Como naceu, conceptual e musicalmente, este disco?

Nico: «Despois da lesión tiña moitas ganas de compartir música nova. Así como o primeiro disco, Alone, naceu nos meus anos en Londres; agora, que xa levo uns sete anos vivindo en Madrid e estou (e síntome) máis próximo de Galicia, apetecíame trasladar o momento vital polo que estou pasando nun pequeno EP, mostrando diferentes estilos musicais cos que levo tempo traballando».

 

 

Tourís (Brión) é o nome da aldea galega onde está a casa dos teus avós, na que pasaches parte da túa infancia. Como principal fonte de inspiración para o álbum, de que xeito se traslada esta aos sete cortes que o compoñen? O de aproximarse á música tradicional ten que ver tamén con ese regreso á infancia, ás orixes?

Nico: «Estes últimos anos pasei varias temporadas en Tourís compoñendo eu só e case todos os temas do EP naceron alí ou conseguín darlle a forma final alí. E si, apetecíame xogar un pouco máis coa electrónica mesturada con ritmos ou detalles máis tradicionais».

 

Se en Alone escoitabamos ecos de electrónica, neste álbum lánzaste ás bases de cabeza. Como describirías esta evolución no teu son?

Nico: «Describiríaa como natural. Hai anos creo que nin escoitaba tanta música electrónica nin me interesaba, por iso non me xurdía. Con todo, estes últimos anos estou tan metido como oínte que penso que é normal e natural que a vaia incorporando no que fago a medida que vou aprendendo a traballar con ela».

 

 

Outra cousa que notamos é a substitución do piano de cola polo de parede cunha cor diferente, máis íntima talvez. Por que esta escolla, que cres que achega ao disco?

Nico: «Foi outra decisión que veu moi natural. Penso que o son dun piano máis pequeno, de parede, fai que a música estea un pouco máis próxima ao que a escoita que se fose un gran piano de cola nun auditorio enorme. Había algo de íntimo, persoal, pequeno, nesa aproximación, que me gustaba».

 

Foto: © A. Pedreño

 

Como foi o proceso creativo de Tourís?

Nico: «Pasar en Tourís varias temporadas eu só, desfrutando do silencio, da natureza, do frío —unha das veces fun en inverno e a casa non estaba nada preparada (a auga quente, a calefacción) e pasei bastante frío— pero a experiencia foi moi enriquecedora».

 

Que influencia ten a túa faceta como compositor de bandas sonoras na túa obra allea ao cinema? É tamén esta «cinemática»?

Nico: «Penso que aínda que non o queira, a parte máis cinemática está en todo o que fago. Despois de compoñer tantas bandas sonoras para historias de outros, cando teño que preguntarme a min mesmo “que é o que sinto? Como estou? Como o quero traducir en música?” polo menos a experiencia e as ferramentas xa as teño.

Ás veces é máis difícil non ter a un director ou directora guiándote e ter que ser un mesmo o que decida que vale e que non vale, pero como experiencia é unha pasada».

 

 

Xunto a Edu Imbernón, Luis Clemente e Álvaro Monreal formas parte de IMBERMIND, unha (renovada) banda de música electrónica coa que estás a rematar o que será o voso primeiro disco. Como xurdiu este proxecto conxunto? Que diferenzas destacarías entre traballar en grupo a facelo en solitario?

Nico: «Este grupo é unha das mellores cousas que me están a pasar actualmente.

Levo anos traballando con Edu Imbernón e el desde sempre tiña a idea de montar unha banda, mesturando o seu mundo máis electrónico con outro máis indie, máis próximo a un grupo de música tocando instrumentos reais enriba dun escenario. Hai un ano que estamos traballando os catro xuntos; estamos acabando un disco coa idea de comezar a compartir temas este outono e empezar a tocar en directo o próximo verán... e a verdade é que non podo estar máis contento e máis emocionado.

O meu traballo é moi solitario e ás veces non é fácil de levar. Ter a oportunidade de traballar con outras tres persoas que admiro tantísimo a nivel persoal e musical e das que aprendo tanto é todo un luxo. Como digo, das mellores cousas que me pasaron ultimamente».

 

A mediados de xuño subiches ao escenario do Teatro Principal para dar a túa primeira actuación acompañado por dúas bailarinas, Carla Cervantes e Sandra Egido, no marco das Xornadas de Música Contemporánea. Como xurdiu, e se desenvolveu, esta fusión entre música e danza? Repetirías?

Nico: «Como coa banda Imbermind, é outro proxecto que xurdiu un pouco de casualidade e non podo estar máis feliz de traballar con estas dúas bailarinas que tanto admiro.

Levan tempo cun espectáculo de danza no que bailan con temas do meu disco Alone e de Tourís. O espectáculo de Santiago foi a primeira vez que estivemos os tres enriba dun escenario e foi unha das experiencias máis bonitas que tiven ultimamente. Funcionou tan ben que a idea é facelo polo menos en Madrid e Barcelona despois do verán, xa estamos xestionándoo».

 

Cando, e onde, poderemos desfrutar de Tourís ao vivo? Que pode agardar o público dun concerto de Nico Casal?

Nico: «Agora estou acabando a serie de Yo, Adicto para Disney+, pero se todo vai ben no outono a idea é presentar o EP, xunto con temas novos, nun concerto íntimo en Madrid».

 

Na actualidade, que artista ou grupo galego nos recomendarías? Algún favorito que deberiamos coñecer?

Nico: «Moitos! Encántame Baiuca, Blanco Palamera, Fillas de Cassandra, Sen Senra, Boyanka Kostova...».

 

Se abrísemos a túa conta persoal de Spotify, que escoitariamos? 100% Sinceridade, 0% Vergoña

Nico: «Moito Fred Again, Emmit Fenn, pablopablo, Ralphie Choo, Sohn, Tora, Floating Points, Sen Senra, Rosalía, Guitarricadelafuente, James Blake...».