Rockeiro e guitarreiro, músico, compositor e produtor de música para os máis cativos. Así é Pakolas (Paco Cerdeira), artista dedicado ao público infantil cunha longa traxectoria neste eido profesional logo de formar parte de Mamá Cabra, ser o actual guitarrista de Zënzar e membro fundador da Gramola Gominola. O seu proxecto máis persoal, Pakolas, nace a finais de 2015, e nel segue a compoñer para a cativada con letras divertidas e melodías rockeiras. Debuta en solitario con Pakolas (Colección Sonárbore – Ed. Galaxia, 2017), un libro-disco composto por dez cancións orixinais «para rockear, para soñar, para non parar de mover o esqueleto e tamén, sobre todo, para aprender», e no que o músico contou coa colaboración do Colexio Profesional de Logopedas de Galicia para crear una obra musical e literaria, ilustrada por Laura Romero, baixista en Zënzar.

Ramona Órbita. A Dona do Tempo (Colección Sonárbore – Ed. Galaxia, 2020) é o seu novo traballo, outro libro-disco ilustrado de novo xunto a Laura Romero no que Pakolas nos convida, durante unha decena de cancións, a visitar diferentes épocas da historia co obxectivo de aprender a protexer a natureza. Xunto a Ramona —muller labrega do Courel propietaria dunha horta cibernética e una máquina do tempo— percorreremos a Prehistoria, o Medievo, o Renacemento ou a China Imperial, entre aventuras, personaxes, peripecias e acordes de rock ecolóxico.

Os teus riffs comezaron a soar en Zënzar, grupo decano do rock en galego onde es guitarrista. Que che empurrou a virar a túa carreira cara ao público infantil?

Paco Cerdeira: «En realidade foi ao revés, antes de comezar a tocar con Zënzar en 2006, xa tocaba con Mamá Cabra, e antes de tocar en Mamá Cabra xa o fixera cun feixe de grupos de rock, por exemplo con Lady Croft en Galicia, ou cando vivía en México con Quinto Sol, Dufranluye e GMU, entre outros.

De feito, na miña vida xa tivera un xiro máis, porque estudiei Enxeñaría Civil en México pero ao final, na volta a Galicia, acabei virando cara á música profesional. Dar o paso ao mundo da música infantil foi de xeito fortuíto, cando un dos integrantes de Lady Croft, o batería Hilario Rodeiro, me convidou a velo tocar con Mamá Cabra na alameda de Santiago de Compostela, despois fixen algunhas gravacións con elas ata que formei parte do grupo de música infantil».

Neste eido profesional, primeiro formaches parte de Mamá Cabra para, anos despois crear a túa propia banda de música infantil, A Gramola Gominola. Como foi a evolución, tanto persoal como profesional, entre eses dous proxectos? E agora que o compaxinas en solitario con Pakolas, é moi diferente traballar en grupo a facelo só?

Pakolas: «Son cambios de filosofía; en Mamá Cabra, a parte da composición e autorías das cancións era cousa delas, os músicos eramos arranxistas, e a música en xeral era máis tradicionalmente neneira. No meu caso particular, a nivel espectáculo era quen facía do trasno e o macarra, e pasábao moi ben cos nenos e as nenas, era un papel moi grato, as nenas e os nenos son sempre moi agradecidos e cando me vían berraban “Paco!, Paco!, Paco!”

Cando xurde a banda da Gramola Gominola as cousas xa son doutro xeito diferente; nace pola miña parte a idea coa firme convicción de que a música infantil se debe facer como para persoas adultas, sen ningún tipo de condescendencia aos máis cativos, iso si compoñendo as letras con moito coidado e agarimo para que sexan axeitadas para a cativada; a música é universal, para cativada de 0 a 99 anos. No caso da Gramola, a nivel espectáculo todo é moi enerxético e cañeiro, sen esquecer a parte didáctica, e no grupo todas facemos o papel de rockeiras, é dicir, somos unha banda de rock and roll en galego para nenos e nenas.

No caso do traballo en solitario, con Pakolas, a filosofía con respecto á música e ao espectáculo é exactamente a mesma, rock and roll para a cativada! Pero iso si, fago moitos quilómetros de viaxe en solitario, pero sempre hai algo que escoitar no coche para distraerse».

Con Mamá Cabra e coa Gramola Gominola recolliches o Premio Martín Códax da Música na categoría de Música Infantil, en 2013 e 2018 respectivamente, sendo ademais finalista con Pakolas nesta última. Como afectaron estes recoñecementos ás respectivas carreiras musicais?

Pakolas: «Sempre é unha honra moi grande xa tan só estar entre os nomeados, e por suposto tamén acadar finalmente o premio. Foron moi gratos para min os recoñecementos, e a xente que se alegra por ti. Eu agradézolle moito a Músicas ao Vivo o seu traballo para organizalos e darlle visibilidade, e ao mundo da cultura en xeral por apoialos, pero a nivel repercusión nos medios de comunicación sempre se atopan con algún tipo de trabas, como horarios de emisión da gala entre outros, que fan que a repercusión dos premios sexa menos da que persoalmente creo que se merecen».

Compoñer para un público infantil tamén debe ter o seu aquel, non si? Alén dos textos, tamén a música se afronta doutro xeito?

Pakolas: «Como dixen anteriormente, no caso da música fágoa exactamente igual que para a xente adulta, o que si coido son os contidos das letras, e no meu caso penso ao revés, compoñer para público adulto si que ten o seu aquel!».

Como é a reacción dos máis cativos cara ao rock en galego pensado para eles?

Pakolas: «Brutal!!! Eu sempre digo que traballar para o público cativo mola moito porque é moi espontáneo e moi agradecido, se algo lle gusta fancho saber inmediatamente. Tamén hai que dicir que as mamis e papis os desfrutan tanto (ou máis), e as familias ao completo! O meu espectáculo rockeiro é moi dinámico, con moita enerxía, e hai moita participación do público, tanto infantil como adulto, que por unha hora se transforman en nenas e nenos».

Neste sentido, como cres que inflúe a música infantil en galego na creación de futuros consumidores de contidos na nosa lingua?

Pakolas: «A música como vehículo da linguaxe é fundamental, fai que os nenos e as nenas sintan a nosa cultura e lingua como algo habitual e, en moitos casos, como un sinal de identidade. Eu creo que facilita bastante que despois se aprecie nunha idade adulta as creacións feitas en Galicia sen andar con comparación absurdas, a música é música e a cultura é cultura».

O teu primeiro traballo en solitario, Pakolas (Ed. Galaxia, 2017), composto por cancións, contos e unidades didácticas, era un catálogo de animais peculiares. De onde saíron, en que (ou quen) están inspirados?

Pakolas: «Pois a verdade é que cada tema ten a súa orixe, o feito de facelo de animais foi porque me gustan bastante, así de simple.

Por poñer un exemplo, o retrouso de “Baldomero O Mero” foi creado ao saír da casa de Mero Iglesias (A Quenlla), un día de visita despois de que me prestara material didáctico musical, aínda que a letra non teña que ver nada co carácter de Mero, que é unha das persoas máis bondadosas que coñecín na miña vida.

O tema de “Xabarín con Bombín” fíxose porque é obrigado facer un tema de xabarís en Galicia xa que, aínda que eu me criei en México, seica aquí houbo unha xeración Xabarín Club moi potente! E o nome da personaxe, Xaneck, está inspirado nun actor chamado Johnny Eck, máis coñecido como o Medio Home que, a pesar da súa discapacidade triunfou non só facendo o que máis lle gustaba, senón moitas cousas máis.

O resto das personaxes tamén teñen a súa raíz e propia historia, pero sería moi longo de contar».

Para ese libro-disco contaches co apoio do Colexio Profesional de Logopedas de Galicia. Como xurdiu este traballo conxunto e que froitos sacastes cada un desa colaboración?

Pakolas: «Pois a colaboración xurdiu porque, por esa época, un sobriño meu tiña un problema ca fala e xurdiume a idea de facer algo para axudalo. Ao poñerme en contacto co Colexio de Logopedas de Galicia para proporlles un proxecto, tamén descubrín que non existe apenas material logopedístico en galego para facer máis doada a súa profesión na nosa lingua, e así o CPLG acolleu con moita ilusión a proposta para cubrir esa necesidade, co cal foi unha motivación extra para todas».

Ramona Órbita é o teu último traballo, un libro e un CD que está entre os máis vendidos en galego e para público infantil en setembro. Quen é esta muller? Que relación ten co tempo e que relación ten contigo?

Pakolas: «Ramona Órbita é unha muller labrega da Serra do Courel que posúe unha horta cibernética con patacas automáticas (das que se sementan e apañan soas), e ademais ten unha máquina do tempo coa que viaxa ao futuro e ao pasado na procura de tecnoloxía para crear un mundo mellor, máis ecolóxico e con enerxías limpas.

Así, tanto o conto recollido no libro como as cancións do CD, va saltando por diferentes épocas, así vai á prehistoria a comer churrasco de mamut con“Manolo Cavernario”que acaba de descubrir o lume, visita a Leonardo da Vinci, viaxa ao Antigo Exipto con Ramsés que lle cheiran os pés, conversa cun robot que ten unha roda rota que se chama TIME, ata chegar a “Benvidas ao Futuro” na que se canta por unha sociedade máis ecolóxica e concienciada co respecto e coidado á natura.

A personaxe está baseada na miña bisavoa Ramona, da que escoitaba falar ao meu pai máis a miña avoa Chiruca (a filla de Ramona). Sempre me falaban dela con grande admiración; dicían que era capaz de facer multiplicacións de números grandes de cabeza e que sempre saía adiante economicamente por medio do troco, que era xenerosa axudando á xente. Supoño que produto da admiración había algo de esaxeración nas súas historias, pero xa postos a facer algo de ciencia ficción e aventuras, pois naceu Ramona Órbita».

Laura Romero foi a encargada de ilustrar e darlle vida a Ramona Órbita, como xa fixera antes cos animaliños de Pakolas. Como xurdiu a colaboración entre vós os dous?

Pakolas: «Laura e eu coñecémonos cando ela entrou a formar parte en Zënzar, de aí xorden as nosas colaboracións. Ela é licenciada en Belas Artes, daquela comezaba cun xeitoso proxecto chamado Musicas Galegas Ilustradas, que a día de hoxe é un referente. Simplemente probamos, conxeniamos, e a verdade é que quedei encantado co seu traballo. Neste traballo de Ramona Órbita, Laura formou parte de todo o proceso de creación da personaxe e as súas aventuras; cando eu comezaba a darlle voltas á idea para un segundo traballo en libro-disco, ela xa estaba imaxinando comigo!

Mesmo temos un espectáculo de Pakolas xuntos, Cores, Contos e Rock and Roll, así que xa non vou tan só, ela acompáñame ilustrando en directo as cancións, e desde que xiramos con Ramona Órbita, mesmo nunha das cancións toca o baixo, ademais de darlle de marabilla aos pinceis».

Se Ramona che prestase a súa máquina do tempo, a que época musical pasada nos levarías? E xunto a que músico, xa desaparecido, gustaríache compartir táboas?

Pakolas: «Creo que a finais dos 70 ou comezos dos 80, cando non había tantas normas absurdas a nivel produción musical (que as cancións non poden durar máis de tres minutos senón na radio non as pinchan, que non pode haber tantos solos de guitarras porque a xente desconecta, a voz ten que entrar antes que pasen non sei cantos segundos senón o público perde o interese, etc., etc., etc.).

E máis que compartir escenario, gustaríame compartir unas verbas con John Lennon, simplemente por coñecelo, e desfrutar dun concerto de Hendrix (e a poder ser roubarlle unha púa sen que se dea conta e traela de recordo)».

Tanto coa Gramola Gominola como en solitario, todos os traballos son presentados como libro-disco, por que este formato?

Pakolas: «Pódese dicir que o libro-disco infantil é un fenómeno galego, non o hai apenas no resto do estado. Xa hai moitos anos, cando estaba en Mamá Cabra, as edicións eran en libro-disco, o motivo seino pero non quero quitarlle romanticismo... 😊. Persoalmente, paréceme un formato incrible, así que simplemente desfrutádeo».

Na túa opinión, debe educar a música infantil? Como levas ti esa «responsabilidade»?

Pakolas: «A música en si mesma sempre educa, aínda que non queiras, xa que é matemática pura, excepcións aparte! No meu caso, sempre intento documentarme o máximo posible para poder transmitir dun xeito divertido algún coñecemento, creo que é un valor engadido importantísimo.

A parte didáctica é fundamental para min nos traballos e música infantil; de feito, este libro-disco ten tamén as unidades didácticas asociadas, feitas por unha logopedista profesional, que se poden descargar de maneira directa na web da editorial ou a través dun código para escanear no libro».

Os teus espectáculos destacan polo seu dinamismo e a gran participación por parte dos máis pequenos, como estás a afrontar os directos nesta normalidade, tendo en conta a curta idade do público?

Pakolas: «Pois a distancia fai que a parte dos xestos e a expresión corporal sexa menos visible, co cal teño que esaxerar todo un chisco máis. As capacidades son máis pequenas, polo que a xente tende a ser máis tímida e tardan un pouco máis en soltarse (uns 5 minutos máis 😊). Polo resto... todo segue a ser igual, hai que adaptarse, non queda outra!».

Por certo, que cres que é máis difícil: facer un concerto para cativos ou para adultos?

Pakolas: «Para adultos sempre! Sobre todo se son de noite e están aducidos pola barra 😊. De verdade que o sinto polos adultos, pero prefiro un millón de veces ao público infantil, eles e elas si saben divertirse! E tamén a todas as nais e pais que se transforman en nenas e nenos cando damos os concertos».

Na actualidade, que artista ou grupo galego nos recomendarías? Algún favorito que deberiamos coñecer?

Pakolas: «Magín Blanco, Ruxe Ruxe, Leirabuxo, Os Melidaos, por mencionar estilos diversos. A verdade é que actualmente hai moitísimos máis, moita variedade, e menos mal!».

Se abrísemos a túa conta de Spotify, que escoitariamos? 100 % Sinceridade – 0 % Vergoña.

Pakolas: «Non teño Spotify, aínda que pareza mentira! Eu fago moitos quilómetros só, no meu coche levo o formato cedé; o último que escoitei foi o do Reverendo Can, pero como é moi punk non o ides atopar no Spotify 😊 Estade atentas ás súas redes sociais se queredes saber algo del!».