Desde que tocou as cordas dunha guitarra por vez primeira, sendo aínda estudante, non volveu soltalas. Vizcaíno chancea que fixeron un pacto... e só hai que botarlle unha ollada á súa traxectoria musical para comprobalo. Varias xiras por América Latina, dous discos e, o a súa referencia máis recente, un libro-disco, conforman a carreira do músico e compositor lucense.

O seu último traballo, Neno de monte (2020), é un libro-disco dedicado ao mundo rural, á súa xente, ao mar e ao monte que viu —e segue a ver— medrar a Vizcaíno. Composto por cinco relatos, que rescatou da lingua dos seus avós, e seis cancións de tinturas acústicas, Neno de monte é toda unha homenaxe ás orixes, aos ancestros e á cultura da Terra Brava.

 

 

Unha das túas últimas cancións abre cun Vizcaíno de 9 anos cantando en galego e a capela. Como lembras os teus comezos na música?

Vizcaíno: «Si, “Acougo” chámase a peza, das máis especiais deste último traballo.

Os meus comezos foron algo tardíos segundo se mire; para min foron no momento que tiñan que ser. Ensinoume a tocar a guitarra un cura en primeiro de bacharelato e, desde aquela, seguín da man da compañeira de seis cordas... Fixemos un pacto e xa non nos soltamos! Pasei polo conservatorio ata que me aburriu o sistema que tiñan, e que por desgraza seguen a ter, e collín polo camiño máis natural: o de aprender con mestres particulares que entendesen as miñas maneiras musicais. Sempre me gustou escribir as miñas verdades con lapis e papel, xa desde rapaz, e como tamén me prestaba ler e escoitar música, pois fíxose un caldo rico do que me sigo a alimentar.

Logo chegaron os 16, e por unha aposta inocente no instituto presenteime a un karaoke da Televisión de Galicia, o Tequelexou penso que lle chamaban; sorprendentemente saín gañador cantando unha peza de Antonio Flores e outra de Pucho Boedo. Foi moita a risa, pero o certo é que me deu pé para seguir, xa que me chamaron para formar un grupo de baile en Sarria chamado Enigma. Botei como sete anos dando voltas polas festas galegas, asturianas, cántabras, leonesas, zamoranas... Foi unha escola fantástica que recomendo a calquera músico, por moi punkarreiro que sexa; quizais non tantos anos, pero si coñecer a verbena, é útil para despois avanzar neste oficio. Aínda que combinaba esas actuacións coas miñas propias en garitos e tabernas varias».

 

En 2012, guitarra ás costas, embárcaste nunha xira transoceánica coa que percorres escenarios de Colombia, Perú, Bolivia, Chile, Arxentina, Uruguai e Brasil. Como foi a acollida da túa música á outra beira do Atlántico?

Vizcaíno: «Foi das experiencias máis fermosas que puiden vivir e que, probablemente, desa maneira non poida repetir. Estiven como seis meses dando voltas por ese continente, para min o verdadeiro primeiro mundo; América do Sur é todo un universo onde cada país é un mundo marabilloso.

Sempre quero volver. A acollida foi estupenda tendo en conta que eu ía a aprender e a mollarme ben de todas esas culturas. Para min era preciso coñecer de primeira man como era o aire que respiraban na diáspora, e foi tan alentador que trouxen cantidade de historias e momentos, que levo gardadiños para sempre no mellor lugar do peto do meu pantalón. Manteño moitos amigos daquela andaina a día de hoxe.

As miñas cancións quedaron voando por alí, e iso é tan fermoso que non lograría explicalo nunhas liñas. Cada vez que volvo chego con outra perspectiva, pero sempre me acordo desa primeira vez, porque como a primeira vez saben poucas cousas».

 

 

Estes inicios foron algo inusuais, comezar unha xira internacional cunha maqueta de cinco cancións, non? Como se presentou a oportunidade?

Vizcaíno: «A oportunidade chega pola necesidade de marchar, de buscar novos mundos e de aprender cousas novas. Esa primeira xira/viaxe organiceina eu desde aquí, enviando as cancións e buscando espazos e compañeiros que me axudasen a armar algo tan tolo como o que tiña na cabeza.

Non podía saír mal, xa que algo me dicía que tiña que facelo e a min cando me falan os adentros é complicado pararme. Coñecín a moitos artistas, cantei en moitos lugares diferentes e preparei o terreo para dar un segundo asalto que chegaría ao ano seguinte, despois de gravar Alas de papel».

 

 

Cando volves desta aventura suramericana, comezas a gravación do teu primeiro disco, Alas de papel (Algamar, 2014) que, malia ser o teu debut, se presenta como un álbum maduro e cun son e estilo propios. Que achegou esta experiencia previa sobre as táboas ao desenvolvemento deste traballo?

Vizcaíno: «Foi clave, xa que como dixen ía a aprender cousas que aquí non lograba aprender ou non me interesaban. Deime conta de algo moi importante: queríame dedicar en corpo e alma á música, por enriba de calquera cousa. Era unha fixación que andaba dando voltas arredor de min e que esa xira/viaxe me confirmou; abriume os ollos, a cabeza e ata o peito de tal forma que decidín meterme de cheo niso e, polo de agora, estou máis que satisfeito.

Alas de papel foi ese primeiro berro, moi inocente, pero tan cheo de verdade que para min sempre será especial. Non só por ser o primeiro, senón porque leva unha carga emocional moi grande, ademais de sinxeleza verdadeira».

 

 

Coa Diáspora (2017) do teu segundo álbum visitas México, nunha extensa xira que che levou a Guanajuato, Querétaro, Guadalajara, León, CDMX e Puebla. Como foi tocar diante do público mexicano? Que diferencias atopaches respecto da primeira xira suramericana de 2012?

Vizcaíno: «Ai amigo, México... palabras maiores! O de morro por volver? Eu sempre a México. Marcoume tolamente, precisaríamos moito papel para contarvos.

A diferencia que atopei con América do Sur foi que a México cheguei con dez anos máis enriba do chapeu, e polo tanto pisas calquera país de diferente maneira. Ter máis experiencia quita eses gramos de inocencia que nalgúns momentos agradeces, pero aínda así nada cambiaría desa xira.

Recibín moito amor e cariño cara ao meu traballo e cara á miña persoa, cada vez que o penso se me engurra a gorxa do fermoso que foi. Realmente son un tipo moi afortunado».

 

 

Que inspirou a decena de cancións que recolle Diáspora?

Vizcaíno: «O propio título dino, a diáspora. América do Sur foi quen me deu ese segundo traballo e, seguramente, me siga a dar historias porque trouxen moito para contar e aprendín tanto de todo que me fixo cambiar a forma de ver moitas cousas; mesmo me cambiou, en certa maneira, o xeito de escribir.

Hai unha frase nunha canción miña chamada “Invierno en los cuarteles” que resume un pouco todo isto; di: “Por eso cada veinte de noviembre hago fiesta con todos mis papeles”; o 20 de novembro foi o día que marchei».

 

 

O teu último traballo, Neno de monte (2020) é, ademais de música, literatura, xa que o CD vén «agochado» dentro dun libro que recolle cinco relatos. Como xorde esta idea de libro-disco, tan diferente ao que nos tiñas acostumados?

Vizcaíno: «Viña con esa idea desde había tempo porque sempre me chamou o de escribir máis que cancións. Ese asunto pendente que quería facer tarde ou cedo porque así o sentía, como que o debía facer para estar mellor comigo mesmo. E así foi, non falto de traballo porque foi unha loucura rematalo, xa que eu era primeira vez que me enfrontaba a algo así, pero quedei moi satisfeito. Foi unha experiencia realmente especial».

 

O libro-disco foi publicado a finais do ano pasado, un ano que, digamos, foi do máis atípico... así, en xeral. Dicías que había tempo que tiñas o proxecto en mente, desvelaríalo de non existir a COVID-19 (e o que supuxo e segue a supoñer) ou seguiría entre panos?

Vizcaíno: «Si, todo o mundo dicíame: “Estás tolo! Sacar un libro-disco e un vídeo coa que está a caer!”. Eu son moito de impulsos, e cando vexo que teño que facer algo, alá vai. Era o momento, aínda que non sabía moi ben como financialo porque é un proxecto moi caro, pero non foi impedimento cando vin o resultado case terminado. Tiña que sacalo porque realmente tiña algo que dicir e era importante dalo a coñecer. Iso foi o que pensei.

A “peste” de 2020 fíxome reflexionar bastante; tiven tempo para asentar cousas e unha delas foi esta, a de escribir estes relatos que tanto teñen de min e da miña terra. Non sei se seguiría entre panos, pero o certo é que botou a voar —está xa en marcha a segunda edición— entón non teño máis contento que estar».

 

 

Rescataches as historias da lingua dos teus avós, con pinceladas túas como contador de historias que tamén es. Canto teñen de sentimental e canto de etnográfico?

Vizcaíno: «Pois como dixen, teñen moito de min, da miña xente, da paisaxe e das pedras que me viron nacer... así que imos deixalo nun cincuenta-cincuenta!».

 

Ao fío, que diferencias, ou similitudes, atopaches entre ambos procesos de creación, entre escribir unha historia e escribir unha canción?

Vizcaíno: «Son cousas diferentes, ou polo menos eu así o sentín. Unha canción é unha historia ou momento de tres minutos onde a métrica, a rima ou o tempo da canción che condiciona. É moito mais directa. Con todo, escribir un relato esixe ver máis lonxe, preparar o terreo para buscarlle unha introdución, un desenvolvemento e unha conclusión. Para min foi toda unha experiencia da que desfrutei moitísimo e da que aprendín moitas cousas novas. De feito, xa estou pensando en volverme sentar a escribir, pero aos nenos de mar».

 

 

Complementan dalgún xeito as cancións aos textos ou son totalmente independentes?

Vizcaíno: «Son historias independentes pero gardan un fío condutor, a linguaxe e as maneiras de relatar, eu penso. Están feitas por min, entón algún parecido deberían ter, ou esa foi a miña intención».

 

Presentas Neno de monte como unha homenaxe ás orixes, aos devanceiros e á cultura da Terra Brava. Que papel cres que xogan este tipo de proxectos na difusión e achegamento da Galicia rural aos demais? Dirías que é un berro da Galicia baleira?

Vizcaíno: «Pois non sei se un berro, pero si que me prestaría que se tomase como un xeito de ver como foron os tempos entregos e dos cales vimos.

É unha forma de dar a coñecer historias que ocorreron non hai tantos anos, onde os camiños tiñan moita vida, de ensinarlle aos novos nenos e nenas de monte como eran os carreiros que eles pisan hoxe hai unha presada de anos atrás. Tamén, por suposto, para os e as de cemento, que é tan importante que saiban que existiron, e existen, outras maneiras de vivir.

En definitiva, son historias que o monte me deu e quero compartilas con quen queira escoitar e ler, por se lle serven de algo».

 

 

Ademais, tamén reivindicas o galego do Incio, con vocabulario e expresións de seu, como «mau» en vez de «mar». Cóntanos máis! Como a través da música procuras a conservación das singularidades locais do noso idioma?

Vizcaíno: «Paréceme importantísimo, porque o noso idioma segue vivo en parte por estas cousas. Temos unha riqueza tal nese senso que eu creo que non nos damos de conta. Penso que ter tantas maneiras fermosas de expresarnos en galego é un tesouro, e dame que vai ter longa vida por moito que nos empeñemos en que non será así.

Non estou en contra do normativo; considero que o idioma ten que avanzar e actualizarse, pero hai que ter en conta, e por iso deben ser respectadas, este tipo de singularidades lingüísticas. Teñen un peso tremendamente importante, porque cando o noso idioma foi perseguido, nas aldeas conservaron a fala e refixérona a semellanza de cada lugar, de cada aldea... por iso teñen tal arraigamento algunhas palabras. Son diferentes formas de falar e todas son marabillosas.

Para min non existirá xamais ningún idioma máis importante que o galego polo simple feito de que, para entenderme coa miña xente, é o idioma no que nos entendemos, con todas as singularidades. Entón non queda moito máis que dicir!».

 

Das seis cancións que compoñen o disco, todas son do teu puño e letra agás “Sen a luz túa”, baseada no poema ‘Como hei vivir mañá sen a luz túa?’ de Bernardino Graña, que xa fora musicado por Suso Vaamonde. Por que escolliches estes versos en concreto?

Vizcaíno: «Levo anos namorado dese texto e da súa música, aínda que lle teño un teso respecto. Pensei tamén que era o momento de facerlle fronte e enredei á miña irmá para cantala comigo. Tiña sentido cando terminei todos os textos das cancións e decidín incluíla».

 

Escoitamos un Vizcaíno aínda máis acústico, que segue a explorar os “Camiños” de novos timbres e ritmos. Como definirías o teu estilo actual?

Vizcaíno: «Non sei responderche a isto. Eu tento facer música, cancións, que me faga sentir algo, que me mova os adentros. Despois... de estilos, por chamarlle así, eu escoito de todo o que te poidas imaxinar. No meu coche, lugar onde poño moita música, podes atopar a Brahms e a Eskorbuto, a Atahualpa, Lapido, La Polla Records, Rosendo, Elton John, Creedence, Stewart, Don José Alfredo Jiménez, Lila Downs, rock arxentino, música africana... Escoito todo; flípame a música ben feita, a que me faga sentir algo».

 

 

O artista colombiano Andrés Wolf foi o encargado de ilustrar dixitalmente o libro, tanto a portada como as ilustracións que acompañan a cada relato. Como foi traballar, de novo, xunto a el? Por que a técnica de tramado cruzado?

Vizcaíno: «A Wolf coñecino en Colombia, cando fixen esa xira/viaxe por América do Sur. Fixémonos moi amigos e, ademais de ser un artista brillante, fotógrafo e deseñador de grandes bandas en América do Sur, foi o responsable tamén da portada de Diáspora, feita en Bogotá.

O tema da técnica de tramado cruzado era outra idea que buscaba para facer as ilustracións de xeito diferente. Mesturar esas maneiras doces que ten o lapis pero dixitalizalas, por darlle unha reviravolta, e a verdade é que quedou moi ben. Polo menos era o que eu tiña na cabeza e Andrés conseguiuno, non falto de traballo tamén, eh! Porque recoñezo que eu son bastante á miña maneira nas formas de terminar cousas, sobre todo cando as teño debuxadas na miña cabeza».

 

Ti colaboras con ela, ela colabora contigo... falamos da túa irmá, Lucía Pérez. Compartides experiencias? Como é traballar con ela (fóra da casa!)?

Vizcaíno: «Si, compartimos experiencias e oficio. Realmente é unha sorte ter a alguén tan preto compartindo este mundo que é unha montaña rusa. Aínda que temos maneiras diferentes de velo, comprendemos perfectamente o camiño dun e doutro; son diferentes pero paralelos.

De feito, estou comezando a escribir para o seu novo traballo; en breve teredes bonitas noticias sobre el».

 

 

Este verán puidémosche ver enriba dalgún que outro escenario, aínda que a volta á normalidade da música ao vivo está moi lonxe diso, da normalidade, con protocolos, restricións de capacidade, máscaras... como o estás a levar? Que podemos agardar dun concerto de Vizcaíno?

Vizcaíno: «Pensei que o ía levar peor... O certo é que aínda estamos lonxe do que foi 2019, pero notamos que comeza a pedalear a cousa e iso anima.

Nos meus concertos pasamos por varios estados: cousas moi acústicas, a guitarra e voz, outras máis cheas de instrumental acústico, xa que nestes tempos collín unha batería sinxela, un contrabaixo, un violín, dúas guitarras acústicas e percusión lixeira. Con Neno de Monte préstame iso, pero todo depende de onde vaia ser o concerto. Flípame moito a guitarra eléctrica e sempre caen varios concertos moito máis eléctricos nos que tamén desfruto moito».

 

Falemos de futuro. Algún proxecto en mente que poidas revelar?

Vizcaíno: «Compuxen sintonías para radio que en breve sairán á luz, e estou metido nun proxecto fermoso de igualdade con nenos e nenas de 5 a 12 anos, onde tamén escribín unha peza relacionada con ese concepto. Como ves, póñome eu mesmo a proba constantemente! Contento por iso tamén».

 

Na actualidade, que artista ou grupo galego nos recomendarías? Algún favorito que deberiamos coñecer?

Vizcaíno: «Todos debemos ter unha oportunidade. Non podería dicirche un favorito, só digo que calquera músico ou artista que faga ben as cousas, con cariño, respecto e poñendo todo no asadeiro merece ser escoitado. O que pase ou deixe de pasar despois... xa é outro cantar».

 

Se abrísemos a túa conta persoal de Spotify, que escoitariamos? 100% Sinceridade, 0% Vergoña.

Vizcaíno: «Vergoña? A mal sitio vas! Recorda que me dedico á música. Se tivese vergoña non serviría para isto [risos].

Os tres primeiros que aparecen na miña lista de Spotify son: Gene Vincent, Marvin Gaye e Mon Laferte. Pero dime Spotify que teño 18 horas de música na miña lista... mimadriñaquerida».